Αιθουσαία ημικρανία (ημικρανικός ίλιγγος)

Τι είναι;
Στο μυαλό των περισσοτέρων η λέξη ημικρανία είναι συνυφασμένη με έντονους πονοκεφάλους. Υπάρχει όμως μία μορφή ημικρανίας που οι ασθενείς έχουν επαναλαμβανόμενες κρίσεις ζάλης και άλλα αιθουσαία συμπτώματα, χωρίς πονοκέφαλο. Η μορφή αυτή της νόσου ονομάζεται αιθουσαία ημικρανία ή ημικρανικός ίλιγγος και μπορεί να έχει σημαντική αρνητική επίπτωση στην καθημερινότητα των πασχόντων.
Ο όρος «αιθουσαία» παραπέμπει στο αιθουσαίο σύστημα που είναι το τμήμα του εσωτερικού αυτιού που βρίσκονται οι αισθητικοί υποδοχείς της κίνησης αλλά και τις περιοχές του εγκεφάλου, όπου καταλήγουν και ερμηνεύονται τα νευρικά σήματα που ξεκινούν από τους παραπάνω υποδοχείς. Αυτός είναι βασικός μηχανισμός μέσω του οποίου ένα άτομο βιώνει τον χώρο γύρω του και ισορροπεί. Όταν αυτοί οι υποδοχείς δεν λειτουργούν σωστά ή ο εγκέφαλος παρερμηνεύει τα σήματα, ένα άτομο μπορεί να εμφανίσει ίλιγγο, αστάθεια ή ζάλη.
Οι ασθενείς που εμφανίζουν συμπτώματα από το αιθουσαίο σύστημα συνήθως έχουν ιστορικό ημικρανίας με ή χωρίς αύρα (προσωρινά και αναστρέψιμα νευρολογικά συμπτώματα). Οι περισσότεροι άνθρωποι αναπτύσσουν αιθουσαία συμπτώματα μετά από κρίσεις ημικρανίας για αρκετά χρόνια ή και δεκαετίες. Ωστόσο, 3 στα 10 άτομα βιώνουν ημικρανικό ίλιγγο χωρίς προηγούμενο ιστορικό ημικρανίας.
Η αιθουσαία ημικρανία είναι η πιο κοινή αιτία επαναλαμβανόμενων αυτόματων κρίσεων ιλίγγου που διαρκούν από λεπτά έως αρκετές ημέρες. Αυτόματες σημαίνει ότι συμβαίνουν χωρίς προφανή λόγο. Πρόκειται για τη δεύτερη πιο κοινή αιτία ιλίγγου μετά τον καλοήθη παροξυσμικό ίλιγγο θέσεως. Παρά το γεγονός ότι είναι σχετικά συχνή πάθηση, συνεχίζει να υποδιαγιγνώσκεται και να υποθεραπεύεται.
Οι ασθενείς που πάσχουν από ημικρανικό ίλιγγο περιγράφουν τη ζάλη τους ως αίσθημα κίνησης, χωρίς όμως πραγματικά να κινούνται ή ως αλλοιωμένη αίσθηση κίνησης κατά την κανονική κίνηση. Άλλοι το περιγράφουν ως μια αίσθηση λικνίσματος ή ταλάντευσης, αίσθηση περιστροφής ή μια αίσθηση ότι το έδαφος κινείται ή πέφτει.
Περίπου 1 στους 100 ανθρώπους θα αναπτύξουν αιθουσαία ημικρανία κατά τη διάρκεια της ζωής τους. Είναι πιο συνηθισμένη στη μέση ηλικία, αλλά μπορεί να συμβεί σε οποιαδήποτε ηλικία. Η μέση ηλικία έναρξης είναι τα 37 έτη για τις γυναίκες και τα 42 έτη για τους άνδρες. Επηρεάζει περίπου το 10% όλων των ανθρώπων που πάσχουν από ημικρανία.
Οι γυναίκες έχουν 5 φορές περισσότερες πιθανότητες από τους άνδρες να εμφανίσουν τη νόσο. Τα επεισόδια μπορεί να συνδέονται με την έμμηνο ρήση.
Άτομα με ιστορικό καλοήθους παροξυσμικού ιλίγγου στην παιδική ηλικία, διατρέχουν κίνδυνο να αναπτύξουν ημικρανικό ίλιγγο, χωρίς ιστορικό ημικρανίας.
Οι πάσχοντες έχουν συχνά ισόβιο ιστορικό ευαισθησίας στην κίνηση. Πολλοί εμφάνιζαν ζάλη στο αυτοκίνητο σαν παιδιά και έχουν κινήτωση ως ενήλικες.
Περίπου οι μισοί από τους ανθρώπους με ημικρανικό ίλιγγο έχουν συνυπάρχουσες ψυχιατρικές διαταραχές, συμπεριλαμβανομένων διαταραχών της διάθεσης, άγχους και κατάθλιψης.
Η αιθουσαία ημικρανία είναι συχνά μια χρόνια και επίμονη κατάσταση. Μια μελέτη έδειξε ότι σχεδόν το 30% των ασθενών είχαν αυξημένη συχνότητα επεισοδίων σε μια περίοδο παρατήρησης 9 ετών, αν και σχεδόν το 50% είχε μειωμένη συχνότητα επεισοδίων στην ίδια χρονική περίοδο. Στην ίδια μελέτη, το 90% των πασχόντων ανέφεραν την εμφάνιση κρίσεων, 9 χρόνια μετά την έναρξη της νόσου.
Αίτια
Η ημικρανία είναι ένας πονοκέφαλος νευραγγειακής προέλευσης, που σημαίνει ότι μπορεί να προκληθεί από διαταραχή των νεύρων ή των αιμοφόρων αγγείων στον εγκέφαλο. Όλοι οι τύποι ημικρανίας προκαλούνται από απορρύθμιση των νευροδιαβιβαστών, των χημικών ουσιών που είναι υπεύθυνες για τη διαβίβαση των νευρικών σημάτων, από και προς τον εγκέφαλο.
Οι ερευνητές δεν είναι σίγουροι τι ακριβώς προκαλεί την αιθουσαία ημικρανία. Ορισμένες μελέτες υποδεικνύουν ότι μια μη φυσιολογική απελευθέρωση χημικών ουσιών στον εγκέφαλο μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο. Η γενετική προδιάθεση μπορεί επίσης να παίξει ρόλο. Περίπου το 80% των ατόμων που πάσχουν από ημικρανία αναφέρουν οικογενειακό ιστορικό της νόσου.
Φαίνεται να υπάρχει συσχέτιση μεταξύ αιθουσαίας ημικρανίας και άλλων περιφερικών αιθουσαίων διαταραχών, συμπεριλαμβανομένου του καλοήθους παροξυσμικού ιλίγγου θέσης (BPPV) και της νόσου Ménière, τουλάχιστον σε ορισμένα άτομα. Η σχέση μεταξύ αυτών των διαταραχών και της αιθουσαίας ημικρανίας είναι περίπλοκη και δεν είναι ακόμη καλά κατανοητή. Σε μερικές περιπτώσεις περιφερικές αιθουσαίες βλάβες και ημικρανικός ίλιγγος μπορεί να συνυπάρχουν.
Τι πυροδοτεί τις κρίσεις ημικρανίας;
Τροφές
- Γαλακτοκομικά προϊόντα: Αποβουτυρωμένο γάλα, γιαούρτι, παλαιωμένα τυριά (μπλε, φέτα, καμαμπέρ, γκούντα), σοκολατούχο γάλα.
- Όσα δημητριακά περιέχουν βουτυλική υδροξυανυσόλη (ΒΗΑ), βουτολικό υδροξυτολουόλιο (ΒΗΤ), εκχύλισμα μαγιάς ή άλλα πρόσθετα, κρουτόν, ντόνατς, μείγματα γέμισης.
- Φρούτα: Όλα τα αποξηραμένα φρούτα, μπανάνες, σταφύλια, λεμόνια, ακτινίδιο, ανανάς, δαμάσκηνο, σταφίδες, μανταρίνια, σύκα, γκρέιπφρουτ, αβοκάντο, πορτοκάλια.
- Λαχανικά: Παντζάρι, φακές, μανιτάρια, φασόλια γίγαντες, ξινολάχανο.
- Κρέας, πουλερικά, θαλασσινά: Οποιοδήποτε κρέας περιέχει μαλακτικά ένζυμα, νιτρικά άλατα, εκχυλίσματα μαγιάς, σάλτσα σόγιας, χοιρινό αποξηραμένο ή σε κονσέρβα, συκώτι, σαλάμι, λουκάνικα, χαβιάρι, αντζούγιες, σαρδέλες, σαλιγκάρια, καπνιστά, παστά ή επεξεργασμένα κρέατα και αλλαντικά.
- Πρόσθετα τροφίμων: Ασπαρτάμη, ζελατίνη, βουτυλική υδροξυανυσόλη (ΒΗΑ), βουτολικό υδροξυτολουόλιο (ΒΗΤ), μαλτοδεξτρίνη, εκχύλισμα μαγιάς, γλουταμινικό μονονάτριο, υδρολυμένη πρωτεΐνη σόγιας, υδρολυμένη φυτική πρωτεΐνη (ΗVP).
- Ποτά: Καφές με γεύσεις, ποτά διαίτης (περιέχουν ασπαρτάμη), σοκολάτα ή κακάο, ισοτονικά ποτά, κρασί, μπίρα, λικέρ.
Άλλοι παράγοντες:
- Ορμονικές μεταβολές
- Βαρομετρικές αλλαγές (καιρός)
- Διαταραχές του ύπνου
- Στρες
- Φάρμακα
Συμπτώματα
Τα αιθουσαία συμπτώματα περιλαμβάνουν:
- Ίλιγγος που παρουσιάζεται χωρίς προφανή αιτία, ψευδής αίσθηση κίνησης και αίσθηση ότι το οπτικό περιβάλλον περιστρέφεται ή πέφτει. Συχνά, επίσης περιγράφεται ως μια αίσθηση λικνίσματος ή ταλάντευσης.
- Ίλιγγος θέσεως, που εκδηλώνεται μετά από αλλαγή στη θέση του κεφαλιού. Οι ασθενείς περιγράφουν ότι βιώνουν μια αίσθηση περιστροφής. Αυτό μερικές φορές μιμείται τον καλοήθη παροξυσμικό ίλιγγο θέσης (BPPV). Ωστόσο, ο ίλιγγος της αιθουσαίας ημικρανίας εμφανίζεται συνήθως σε οποιαδήποτε κίνηση του κεφαλιού και όχι μόνο με μια συγκεκριμένη αλλαγή στη θέση του κεφαλιού. Η κατάσταση περιπλέκεται ακόμη περισσότερο, επειδή οι ασθενείς με ημικρανίες τείνουν να αναπτύσσουν ίλιγγο θέσεως συχνότερα από εκείνους χωρίς ημικρανίες. Εάν ο ίλιγγος που προκαλείται από την κίνηση υποχωρεί από μόνος του σε λίγες ημέρες και δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με τις συνήθεις θεραπείες για τον ίλιγγο θέσεως, είναι πιο πιθανό να σχετίζεται με αιθουσαία ημικρανία.
- Οπτικά επαγόμενος ίλιγγος, που προκαλείται από ένα σύνθετο ή μεγάλο κινούμενο οπτικό ερέθισμα.
- Ίλιγγος, που προκαλείται από την κίνηση του κεφαλιού, που συμβαίνει κατά τη διάρκεια οποιασδήποτε κίνησης του κεφαλιού.
- Ναυτία, που προκαλείται ή επιδεινώνεται από οποιαδήποτε κίνηση του κεφαλιού.
- Αίσθηση διαταραγμένου χωρικού προσανατολισμού. Πολλοί ασθενείς περιγράφουν την αίσθηση ότι ο κόσμος γέρνει ή ότι έχουν αποσυνδεθεί από το σώμα τους ή ότι το πάτωμα απομακρύνεται.
Άλλα συμπτώματα που έχουν αναφερθεί είναι:
- Αστάθεια
- Αιμωδίες (μυρμηγκιάσματα)
- Υπερβολική ευαισθησία στην κίνηση
- Δυσκολία συγκέντρωσης, θόλωση διάνοιας
- Διαταραχή του λόγου
- Παροδική και κυμαινόμενη απώλεια ακοής
- Αίσθημα πληρότητας και πίεσης στα αυτιά
- Εμβοές (βουητό στα αυτιά)
- Νευροαισθητήριου τύπου βαρηκοΐα
- Υπερευαισθησία στο φως (φωτοφοβία), στον ήχο (φωνοφοβία) ή/και στις οσμές (οσμοφοβία)
- Αδυναμία και κακουχία
- Πόνος στον αυχένα
- Διαταραχές της όρασης, συμπεριλαμβανομένης της προβολής φωτεινών λάμψεων, τυφλών σημείων ή διπλής ή θολής όρασης - για μερικούς ανθρώπους, αυτά είναι προειδοποιητικά σημάδια επίθεσης αιθουσαίας ημικρανίας (αύρα)
Τα παραπάνω συμπτώματα διαφέρουν από άτομο σε άτομο, καθώς και από κρίση σε κρίση. Διαφέρουν επίσης ως προς τη σοβαρότητα. Μπορεί σε μία κρίση να εμφανιστεί ένα μόνο σύμπτωμα, λίγα από αυτά ή και πολλά.
Ο ίλιγγος της αιθουσαίας ημικρανίας μπορεί να εμφανιστεί πριν, κατά τη διάρκεια ή μετά τον πονοκέφαλο. Δεν φαίνεται να υπάρχει ένα σταθερό μοτίβο. Διαφέρει από άτομο σε άτομο και από επεισόδιο σε επεισόδιο, ακόμα και στο ίδιο άτομο. Είναι ασυνήθιστο για ένα άτομο να έχει πονοκέφαλο και ίλιγγο ταυτόχρονα. Και σχεδόν το 30% των επιθέσεων ημικρανικού ιλίγγου δεν έχουν σχετιζόμενο πονοκέφαλο.
Η διάρκεια των επεισοδίων των πασχόντων ποικίλλει:
- Το 30% έχει κρίσεις που διαρκούν λεπτά.
- Το 30% έχει κρίσεις που διαρκούν ώρες.
- Το 30% έχει κρίσεις που διαρκούν αρκετές ημέρες. Ορισμένα από αυτά τα άτομα μπορεί να χρειαστούν έως και ένα μήνα για να αναρρώσουν πλήρως από ένα επεισόδιο. Ωστόσο, το βασικό επεισόδιο σπάνια διαρκεί περισσότερο από 72 ώρες.
- Το 10% έχει επεισόδια διάρκειας 10 δευτερολέπτων ή λιγότερο. Αυτά τείνουν να συμβαίνουν επανειλημμένα κατά τη διάρκεια κίνησης του κεφαλιού, οπτικής διέγερσης ή μετά από αλλαγές στη θέση του κεφαλιού. Η διάρκεια των επεισοδίων ορίζεται ως η συνολική περίοδος κατά την οποία οι σύντομες επιθέσεις επαναλαμβάνονται ξανά και ξανά. Αυτές οι φευγαλέες επιθέσεις μπορεί να είναι πολύ ανησυχητικές, ιδιαίτερα για ασθενείς που πάσχουν από αγχώδη διαταραχή.
Η κλινική εμπειρία έχει δείξει ότι η αιθουσαία ημικρανία μπορεί να είναι ένα χρόνιο πρόβλημα. Μερικοί ασθενείς αναφέρουν ίλιγγο τις περισσότερες ημέρες του μήνα και άλλοι αναφέρουν ένα συνεχές αίσθημα ιλίγγου. Ωστόσο, τα επιστημονικά δεδομένα για τη χρόνια και επίμονη αιθουσαία ημικρανία είναι περιορισμένα.
Διάγνωση
Δεν υπάρχει κάποια εξέταση που να διαγιγνώσκει με απόλυτο τρόπο την αιθουσαία ημικρανία. Η διάγνωση λοιπάν, βασίζεται στο ιατρικό ιστορικό του ασθενούς και σε κλινικά κριτήρια.
Οι ειδικοί ιατροί που ασχολούνται με την αιθουσαία ημικρανία είναι οι Ωτορινολαρυγγολόγοι και οι Νευρολόγοι. Αφού ο ειδικός ιατρός λάβει ένα λεπτομερές ιατρικό ιστορικό θα προχωρήσει σε ενδελεχή κλινική εξέταση.
Πολλά από τα συμπτώματα της αιθουσαίας ημικρανίας είναι κοινά με άλλες παθήσεις του περιφερικού αιθουσαίου συστήματος όπως η νόσος Ménière, ο καλοήθης παροξυσμικός ίλιγγος θέσης και η αιθουσαία παροξυσμία. Άλλες καταστάσεις, συμπεριλαμβανομένου του παροδικού ισχαιμικού εγκεφαλικού επεισοδίου, της σπονδυλοβασικής ανεπάρκειας και της επεισοδιακής αταξίας τύπου 2, μπορεί να έχουν παρόμοια συμπτώματα με την αιθουσαία ημικρανία. Αυτές οι ομοιότητες στα συμπτώματα μπορούν να προσθέσουν δυσκολία στο να καταλήξει ο θεράπων ιατρός σε διάγνωση.
Συχνά, απαιτείται οι ασθενείς να υποβληθούν σε πρόσθετες διαγνωστικές εξετάσεις για να αποκλειστούν άλλες καταστάσεις. Αιθουσαίες δοκιμασίες όπως vHIT, βιντεονυσταγμογράφημα και μυογενή προκλητά δυναμικά του στελέχους (VEMP) παρέχουν χρήσιμες πληροφορίες. Πολύτιμα στοιχεία μπορεί να αντληθούν και από απεικονιστικές εξετάσεις όπως μαγνητική και αξονική τομογραφία.
Τα επί του παρόντος αποδεκτά διαγνωστικά κριτήρια για την αιθουσαία ημικρανία είναι:
- Τουλάχιστον 5 επεισόδια αιθουσαίων συμπτωμάτων μέτριας ή σοβαρής έντασης, διάρκειας 5 λεπτών έως 72 ωρών. Ώς μέτρια ένταση συμπτωμάτων ορίζουμε τη δυσκολία, αλλά όχι αδυναμία εκτέλεσης καθημερινών δραστηριοτήτων. Ως σοβαρή ορίζεται η αδυναμία εκτέλεσης των καθημερινών δραστηριοτήτων.
- Ιστορικό ημικρανιών με ή χωρίς αύρα, πρόσφατο ή παλαιότερο.
- Τουλάχιστον τα μισά επεισόδια σχετίζονται με τουλάχιστον ένα από τα ακόλουθα 3 κλασικά χαρακτηριστικά ημικρανίας:
- Πονοκέφαλος με τουλάχιστον 2 από τα ακόλουθα 4 χαρακτηριστικά:
- Μονόπλευρος
- Σφύζον χαρακτήρας του πονοκέφαλου
- Πόνος μέτριας ή σοβαρής έντασης
- Επιδείνωση των συμπτωμάτων από τη συνήθη σωματική δραστηριότητα
- Φωτοφοβία (ευαισθησία στο φως) και φωνοφοβία (ευαισθησία στους ήχους)
- Οπτική αύρα (λάμψεις φωτός ή τυφλά σημεία στην όραση)
- Τα συμπτώματα δεν μπορούν να εξηγηθούν καλύτερα από κάποια άλλη αιθουσαία διαταραχή.
Άλλα συμπτώματα, που συχνά παρουσιάζονται σε κρίσεις αιθουσαίας ημικρανίας, δεν περιλαμβάνονται στα διαγνωστικά κριτήρια επειδή εμφανίζονται συχνά και σε άλλες αιθουσαίες διαταραχές.
Η μεγαλύτερη δυσκολία στην αντιμετώπιση της αιθουσαίας ημικρανίας είναι η δυσκολία που έχουμε να τη διαγνώσουμε. Υπολογίζεται ότι περίπου το 20% των περιπτώσεων δεν αναγνωρίζονται ή διαγιγνώσκονται εσφαλμένα. Η δυσκολία αναγνώρισης και σωστής απόδοσης των συμπτωμάτων από την πλευρά των ιατρών και ο αρνητισμός κάποιων ασθενών, συμβάλλουν στο πρόβλημα της έγκαιρης και ακριβής διάγνωσης. Μερικοί ασθενείς δυσκολεύονται να κατανοήσουν και να αποδεχτούν ότι η ημικρανία μπορεί να υπάρχει και χωρίς πονοκέφαλο.
Το κλειδί για τη σωστή διάγνωση της αιθουσαίας ημικρανίας είναι ο εντοπισμός μιας σχέσης μεταξύ των αιθουσαίων συμπτωμάτων και των ημικρανιακών χαρακτηριστικών, καθώς και η επίγνωση των πολλών διαφορετικών μορφών με τις οποίες μπορεί να εμφανιστεί αυτή η αινιγματική κατάσταση.
Είναι σημαντικό οι ασθενείς να είναι επίμονοι και να μην συμβιβάζονται με μια απροσδόκητη διάγνωση «μη θεραπεύσιμου ιλίγγου».
Θεραπεία
Οι θεραπευτικές επιλογές για την αιθουσαία ημικρανία είναι περιορισμένες. Ο στόχος της τρέχουσας θεραπείας εστιάζεται κυρίως στη μείωση της συχνότητας των επιθέσεων. Οι στρατηγικές περιλαμβάνουν:
- Μείωση των διεγερτικών ερεθισμάτων (πυροδότες)
- Αλλαγές στον τρόπο ζωής
- Προληπτική φαρμακευτική θεραπεία
- Θεραπεία συννοσηροτήτων
- Θεραπεία αιθουσαίας αποκατάστασης
- Φαρμακευτική θεραπεία κατά τη διάρκεια των κρίσεων
Μείωση των διεγερτικών ερεθισμάτων
Μπορεί να είναι χρήσιμη η τήρηση ενός ημερολόγιου αιθουσαίας ημικρανίας για 6 εβδομάδες. Υπάρχει μια ποικιλία εφαρμογών σε κινητές συσκευές, για την παρακολούθηση της ημικρανίας, που μπορεί να είναι επίσης χρήσιμες. Ένα ημερολόγιο μπορεί να βοηθήσει στη λήψη μιας διάγνωσης και στην αναγνώριση ερεθισμάτων που πυροδοτούν κρίσεις ημικρανίας, ώστε να τα αποφεύγουμε. Συχνά, πρόκειται για ερεθίσματα που πυροδοτούν κρίσεις και άλλων μορφών ημικρανίας. Στο ημερολόγιο καταγράφουμε:
- Την ώρα που σηκωνόμαστε το πρωί και την ώρα που πηγαίνουμε για ύπνο
- Τις δραστηριότητές μας κατά τη διάρκεια της μέρας
- Το σάκχαρο του αίματος
- Τα πράγματα που τρώμε και πίνουμε και την ώρα της ημέρας που συμβαίνει αυτό
Τα καλά νέα είναι ότι η τήρηση μιας τακτικής ρουτίνας και οι διατροφικές αλλαγές έχει αποδειχθεί ότι βοηθούν τους περισσότερους ασθενείς. Τα ερεθίσματα που πυροδοτούν κρίσεις αιθουσαίας ημικρανίας διαφέρουν από άτομο σε άτομο και περιλαμβάνουν:
- Στρες και άγχος
Η ημικρανία γενικά συνδέεται στενά με το στρες και το άγχος. Το άγχος είναι πιθανώς ο μεγαλύτερος πυροδότης κρίσεων ημικρανίας γενικότερα. - Κίνηση
Η κίνηση είναι γνωστός πυροδότης αιθουσαίας ημικρανίας. Ηκινήτωση, όπως αυτή που προκαλείται από μακρινά ταξίδια με αυτοκίνητα, τρένα, βάρκες και αεροπλάνα, προκαλεί κρίσεις σε πολλούς ανθρώπους. Η κίνηση του κεφαλιού, ιδιαίτερα η γρήγορη περιστροφή του, από τη μία πλευρά στην άλλη, είναι επίσης ένα συχνό διεγερτικό ερέθισμα. Πολλοί άνθρωποι αναφέρουν ότι η έντονη οπτική διέγερση, όπως παρακολούθηση περιοχών με πολύπλοκα μοτίβα ή κίνηση, η μετακίνηση στους μεγάλους διαδρόμους του σούπερ μάρκετ με τα πολύχρωμα ράφια και τις συσκευασίες με τα έντονα χρώματα και η παρακολούθηση της κίνησης σε μία λεωφόρο ταχείας κυκλοφορίας ή κινηματογραφικών ταινιών με έντονη δράση σε μεγάλη οθόνη, μπορούν να πυροδοτήσουν μία κρίση. - Περιβαλλοντικοί παράγοντες
Περίπου 9 στα 10 άτομα με αιθουσαία ημικρανία παρουσιάζουν ευαισθησία και έντονη ενόχληση στο φως (φωτοφοβία). Τα λαμπερά φώτα αποτελούν σημαντικό πυροδότη για τουλάχιστον τους μισούς ασθενείς. Το ίδιο ενοχλητικά μπορεί να είναι και τα φώτα φθορισμού που τρεμοπαίζουν. Πολλοί πάσχοντες αναφέρουν ότι η έντονη οπτική διέγερση, όπως η παρακολούθηση πολύπλοκων οπτικών μοτίβων και γεωμετρικών σχεδίων πυροδοτεί μια κρίση. Έντονα αρώματα και μυρωδιές, όπως διαλυτικά χρωμάτων ή χημικές ουσίες σε προϊόντα καθαρισμού, πυροδοτούν κρίσεις σε πολλούς ασθενείς. Για κάποιους, το διεγερτικό ερέθισμα μπορεί να είναι ένας δυνατός ήχος. - Ορισμένα τρόφιμα και ποτά
Πρέπει να προσπαθήσουμε να εντοπίσουμε τις τροφές που πυροδοτούν τις κρίσεις αιθουσαίας ημικρανίας. Συνήθως, δεν πρόκειται απλά για ένα τρόφιμο, όπως η σοκολάτα, το οποίο θα πρέπει να σταματήσουμε να καταναλώνουμε. Συχνά, υπάρχουν περισσότερα τρόφιμα ή συστατικά τροφίμων, που μπορούν να προκαλέσουν επεισόδια αιθουσαίας ημικρανίας. Οι συνήθεις πυροδότες περιλαμβάνουν το νάτριο, την τυραμίνη, τα νιτρικά/νιτρώδη, τα γαλακτοκομικά προϊόντα, την καφεΐνη, το αλκοόλ, τη γλουτένη, τους υδατάνθρακες, την ασπαρτάμη και το MSG (γλουταμικό μονονάτριο). Δεν έχουν όλοι οι πάσχοντες διαιτητικούς πυροδότες. Διαβάστε περισσότερα για τα τρόφιμα που περιλαμβάνουν αυτά τα συστατικά. - Κακός ύπνος
Η έλλειψη ύπνου είναι ένα από τα πιο κοινά αίτια πυροδότησης κρίσεων αιθουσαίας ημικρανίας. Ο μεγάλης διάρκειας ύπνος μπορεί επίσης να αποτελεί πυροδότη. Το jet lag και οι αλλαγές στο πρόγραμμα εργασίας ενός ατόμου μπορεί να αποτελέσουν ερέθισμα για κάποιους. Σχεδόν όλοι οι χρόνιοι πάσχοντες υποφέρουν από αϋπνία. Είναι σημαντικό αυτό να αντιμετωπιστεί, καθώς συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο άγχους και κατάθλιψης. Είναι σημαντικό επίσης να κατανοήσουμε ότι η κατάθλιψη δεν προκαλεί ζάλη, η ζωή με χρόνια ζάλη, ωστόσο, μπορεί να οδηγήσει σε κατάθλιψη. - Πείνα ή αφυδάτωση
Η έρευνα δείχνει ότι η παράλειψη γευμάτων και η μη κατανάλωση αρκετών υγρών, συχνά συνδέονται με την εμφάνιση κρίσεων ημικρανίας. - Αλλαγές καιρού ή αλλαγές στη βαρομετρική πίεση
Αν και η σχετική έρευνα είναι περιορισμένη, η αλλαγή του καιρού προκαλεί ημικρανία σε ορισμένους ανθρώπους. Οι καταιγίδες με κεραυνούς, μπορεί να είναι ο πιο σημαντικό πυροδότης που σχετίζεται με τον καιρό. - Ορμονικές αλλαγές
Αυτές περιλαμβάνουν την έμμηνο ρύση, την εμμηνόπαυση και την εφηβεία. Τα από του στόματος αντισυλληπτικά μπορεί να επιδεινώσουν τα συμπτώματα. Κατά την εγκυμοσύνη κάποιες έγκυες ανακουφίζονται, αφού οι κρίσεις τους περιορίζονται ή εξαφανίζονται, ενώ σε άλλες έγκυες η αιθουσαία ημικρανία τους επιδεινώνεται. - Κάπνισμα
Το κάπνισμα δεν προκαλεί αιθουσαία ημικρανία. Ωστόσο, μπορεί να συμβάλει σε κρίσεις, καθιστώντας τις πιο συχνές ή χειρότερες. - Υπερβολική χρήση παυσίπονων
Το 50 έως 80% των ατόμων με αιθουσαία ημικρανία κάνουν κατάχρηση αναλγητικών φαρμάκων (παυσίπονα). Οι πονοκέφαλοι που συνοδεύουν τη νόσο είναι εξαιρετικά ευαίσθητοι σε αντιφλεγμονώδη φάρμακα, όπως η ιμπουπροφένη ή η παρακεταμόλη. Η συχνή χρήση αυτών των φαρμάκων - ίσως τρεις φορές την εβδομάδα - μπορεί να προκαλέσει αντιδραστικούς πονοκεφάλους (rebound headaches). Τα παυσίπονα μπορεί επίσης να λαμβάνονται για διαφορετικό λόγο, όπως πόνο στην πλάτη, στις αρθρώσεις ή τον αυχένα. - Έντονη άσκηση
Μια μελέτη έδειξε ότι το 38% των ατόμων με ημικρανία είχαν κάποια στιγμή κρίσεις ημικρανίας που προκλήθηκαν από την έντονη άσκηση.
Αλλαγές τρόπου ζωής
Εκτός από την αποφυγή ερεθισμάτων που μπορούν να πυροδοτήσουν μία κρίση αιθουσαίας ημικρανίας η αλλαγή του τρόπου ζωής και η διατήρηση μιας τακτικής ρουτίνας, μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση της συχνότητας και της σοβαρότητας των επεισοδιών. Πράγματα που μπορούμε να κάνουμε είναι:
- Ισορροπημένη διατροφή
Σύμφωνα με τους διαιτολόγους δεν υπάρχει ένας μοναδικός και απόλυτος τρόπος να τρεφόμαστε σωστά. Υπάρχουν όμως κάποιες συμβουλές που μπορούμε να ακολουθήσουμε ως προς τη διατροφή μας και έτσι να μειώσουμε τα επεισόδια αιθουσαίας ημικρανίας. Διαβάστε περισσότερα για το τι σημαίνει ισορροπημένη διατροφή . - Η πρακτική της καλής υγιεινής ύπνου
Η υιοθέτηση μίας ρουτίνας στην καθημερινότητά μας φαίνεται πως προστατεύει από κρίσεις αιθουσαίας ημικρανίας. Τα άτομα που συνήθως πέφτουν για ύπνο μία σταθερή ώρα και ξυπνούν μία σταθερή ώρα, μπορούν να πυροδοτήσουν κρίση αιθουσαίας ημικρανίας να κοιμηθούν αργότερα ή αν σηκωθούν νωρίτερα. - Λήψη μέτρων για τη μείωση του στρες και του άγχους
Τα άτομα με αιθουσαία ημικρανία μπορούν να ωφεληθούν ιδιαίτερα από τεχνικές χαλάρωσης που μειώνουν το στρες και το άγχος. Η γνωστική συμπεριφορική θεραπεία (CBT) έχει αποδειχθεί ότι είναι αποτελεσματική στη μείωση της συχνότητας των κρίσεων ημικρανίας. Το άγχος μερικές φορές οδηγεί σε κατάθλιψη. - Τακτική άσκηση
Η τακτική και καθημερινή σωματική δραστηριότητα μπορεί επίσης να είναι χρήσιμη. Καλό βέβαια είναι να αποφεύγουμε την άσκηση στη φάση της κρίσης, καθώς αυτό μπορεί να επιδεινώσει τα συμπτώματά. Η σωματική δραστηριότητα προάγει την αποκατάσταση και τη συνολική υγεία. Χρήσιμες στρατηγικές για την αποτροπή επεισοδίου αιθουσαίας ημικρανίας κατά την άσκηση είναι: - Aντικατάσταση των δραστηριοτήτων υψηλής έντασης με εκείνες χαμηλότερης έντασης
- Αντικατάσταση των ηλεκτρολυτών που χάνονται με ειδικά υγρά
- Καλή προθέρμανχη
- Παρακολούθηση των καρδιακών παλμών
Διαβάστε περισσότερα για τη ζάλη και τον ρόλο της άσκησης. - Λήψη κιτρικού μαγνησίου
Συμπληρώματα διατροφής με κιτρικό μαγνήσιο (200 mg τρεις φορές την ημέρα) και βιταμίνη Β2, επίσης γνωστή ως ριβοφλαβίνη (400 mg ημερησίως), φαίνεται να μειώνουν τα συμπτώματα της αιθουσαίας ημικρανίας σε περίπου 10% των ανθρώπων. Τα συμπληρώματα πρέπει να δοκιμαστούν για 6 εβδομάδες προτού αξιολογηθεί η αποτελεσματικότητά τους. - Αποφυγή της αφυδάτωσης
Η καλή ενυδάτωση μπορεί να προφυλάξει από μία κρίση αιθουσαίας ημικρανίας. Καλό είναι να πίνουμε νερό ακόμα και πριν διψάσουμε ή πριν ξεκινήσουμε μία σωματική δραστηριότητα . - Καλή στάση του σώματος
Η κακή στάση του σώματος μπορεί να πυροδοτήσει μία κρίση ημικρανικού ιλίγγου. Ακόμη και μια μικρή αλλαγή στο ύψος του γραφείου ή της καρέκλας που καθόμαστε μπορεί να κάνει τεράστια διαφορά. Αυτό αφορά τόσο στο σπίτι όσο και στον χώρο εργασίας. Πρέπει να προσπαθούμε να αλλάζουμε τη θέση του σώματός μας τακτικά και να αποφεύγουμε να μένουμε ακίνητοι, σε όρθια στάση, για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Προληπτική φαρμακευτική αγωγή
Εάν ένας ασθενής εμφανίζει συμπτώματα περισσότερες από 10 ημέρες το μήνα, ο γιατρός μπορεί να εξετάσει τη χορήγηση προληπτικής φαρμακευτικής αγωγής. Τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται περιλαμβάνουν:
- Εκλεκτικούς αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SSRIs) ή αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης/νορεπινεφρίνης (SNRAs) όπως η βενλαφαξίνη, η αμιτριπτυλίνη και η φλουοξετίνη.
- Αντισπασμωδικά φάρμακα, όπως η γκαμπαπεντίνη, το βαλπροϊκό οξύ και η τοπιραμάτη .
- Οι ενέσεις βοτουλινικής τοξίνης (BOTOX ) μπορούν επίσης να λειτουργήσουν προληπτικά.
- Βήτα-αναστολείς, όπως η προπρανολόλη
- Αναστολείς διαύλων ασβεστίου, όπως η φλουναριζίνη.
- Τα μονοκλωνικά αντισώματα που σχετίζονται με το πεπτίδιο καλσιτονίνης (ερενουμάμπη) είναι μια πρόσφατη βιολογική θεραπεία για τη χρόνια ημικρανία.
Τα παραπάνω φάρμακα μπορεί να είναι πολύ αποτελεσματικά, ιδιαίτερα για αιθουσαία ημικρανία που συνοδεύεται από πονοκέφαλο. Μπορεί επίσης να λειτουργήσουν για όσους έχουν αύρα μόνο και καθημερινά επεισόδια ίλιγγου. Ένα άτομο που λαμβάνει προληπτικά φάρμακα συνήθως χρειάζεται να τα λαμβάνει καθημερινά, ανεξάρτητα από τα συμπτώματα, αλλά θα πρέπει να ακολουθεί τη συμβουλή του γιατρού του. Ελλείψει άλλης αποτελεσματικής θεραπείας, θα πρέπει τουλάχιστον να δοκιμάζονται προληπτικά φάρμακα.
Θεραπεία αιθουσαίας αποκατάστασης
Η θεραπεία αιθουσαίας αποκατάστασης, μπορεί να βοηθήσει βελτιώνοντας την ισορροπία και μειώνοντας τα επίμονα συμπτώματα.
Είναι πολύ σημαντικό να ελέγχεται η αιθουσαία ημικρανία, πριν ξεκινήσει η αιθουσαία αποκατάσταση. Η ζάλη και η αστάθεια δεν θα βελτιωθούν, όσο επιμελείς και να είναι οι ασθενείς στην εκτέλεση των ασκήσεων, εκτός εάν το υποκείμενο πρόβλημα της αιθουσαίας ημικρανίας έχει αντιμετωπιστεί επαρκώς. Βοηθάει πολύ η παρουσία ενός αιθουσαίου φυσιοθεραπευτή, ο οποίος παρακολουθεί την πρόοδο των ασθενών και συμβουλεύει ως προς την σωστή εκτέλεση των ασκήσεων.
Η αιθουσαία αποκατάσταση είναι ένας τύπος θεραπείας άσκησης. Τα άτομα με σταθεροποιημένη νόσο μπορούν να βοηθηθούν με ασκήσεις εξοικείωσης, σταθεροποίησης του βλέμματος και εξάσκηση της ισορροπίας.
Είναι σημαντικό οι ασθενείς να είναι υπομονετικοί και να επιμένουν στην εκτέλεση των ασκήσεων. Ωστόσο, δεν θα πρέπει να πιέζουν υπερβολικά τον εαυτό τους. Η συνέχιση της αιθουσαίας αποκατάστασης όταν τα συμπτώματα της αιθουσαίας ημικρανίας επιδεινώνονται, μπορεί να κάνει τους ασθενείς να νιώσουν χειρότερα, αυξάνοντας τη συχνότητα και τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων. Εάν η θεραπεία αιθουσαίας αποκατάστασηςς επιδεινώνει τις κρίσεις ημικρανίας, θα πρέπει ο ασθενής να συμβουλευτεί τον γιατρό του.
Φαρμακευτική θεραπεία κατά των κρίσεων
Υπάρχουν φάρμακα που χρησιμοποιούνται κατά τη διάρκεια των κρίσεων αιθουσαίας ημικρανίας, με στόχο να βελτιώσουν τα συμπτώματα και να ανακουφίσουν τους πάσχοντες. Δεν μπορούν να εμποδίσουν μία κρίση από το να εκδηλωθεί. Τα φάρμακα αυτά είναι:
- Μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη
- Μετοκλοπραμίδη
- Τριπτάνες όπως ζολμιτριπτάνη, ριζατριπτάνη, αλμοτριπτάνη και σουματριπτάνη. Η έρευνα δείχνει ότι αυτά τα φάρμακα έχουν μικρή επίδραση στη ζάλη και είναι πιο αποτελεσματικά στη θεραπεία του πονοκεφάλου
- Αντιεμετικά φάρμακα όπως η διμενιδρυνάτη και οι βενζοδιαζεπίνες
- Ενδοφλέβια μεθυλπρεδνιζολόνη
Ζώντας με αιθουσαία ημικρανία
Η αιθουσαία ημικρανία είναι μια χρόνια πάθηση που μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την καθημερινότητα των πασχόντων. Οι ασθενείς μπορεί να νιώθουν υπερβολικά εξασθενημένοι για να ολοκληρώσουν βασικές δραστηριότητες, όπως το περπάτημα ή η οδήγηση, ενώ παράλληλα μπορεί να δυσκολεύει αρκετά και ο ύπνος τους. Τα συχνά επεισόδια αιθουσαίας ημικρανίας μπορεί να επηρεάσουν αρνητικά την καριέρα, την εκπαίδευση και τις σχέσεις με την οικογένεια και τους φίλους.
Συμβουλές για τους ανθρώπους που πάσχουν από αιθουσαία ημικρανία και πρέπει να ζήσουν με τα συμπτώματα της νόσου:
- Με το πρώτο σημάδι κρίψης, πηγαίνετε σε ένα σκοτεινό δωμάτιο, πιείτε ένα ποτήρι νερό και ξαπλώστε. Αιθέρια έλαια, όπως η λεβάντα ή η μέντα, στους κροτάφους ή κάτω από τη μύτη σας μπορεί να βοηθήσουν.
- Κρατήστε ένα ημερολόγιο υγείας και αναζητήστε μοτίβα. Για παράδειγμα, ποιες τροφές φαίνεται να προκαλούν κρίσεις; Έχετε κάποιο συγκεκριμένο σημάδι ότι πρόκειται να ξεκινήσει ένα επεισόδιο;
- Εξετάστε το ενδεχόμενο να χρησιμοποιήσετε ένα διαδερμικό έμπλαστρο σκοπολαμίνης για να αποτρέψετε εμφάνιση κινήτωσης σε μεγάλες διαδρομές με αυτοκίνητο, πτήσεις μεγάλων αποστάσεων ή κρουαζιέρες. Ένα έμπλαστρο διαρκεί 3 ημέρες και μπορεί να χρησιμοποιηθεί με ασφάλεια έως και 6 συνεχόμενες ημέρες (2 έμπλαστρα). Αφαιρέστε το έμπλαστρο αμέσως μετά την ολοκλήρωση του ταξιδιού σας. Εναλλακτικά, μπορείτε να ξεκινήσετε μία προκαταρκτική θεραπεία με διμενυδρινάτη ή κάποιο άλλο φάρμακο που συνιστά ο γιατρός σας.
- Εάν είστε φωτοφοβικοί (ευαίσθητοι στο φως), αποφύγετε να φοράτε γυαλιά ηλίου σε εσωτερικούς χώρους. Η χρήση γυαλιών ηλίου θα επιδεινώσει την ευαισθησία σας στο φως. Αντ' αυτού, χρησιμοποιήστε γυαλιά με φακούς FL-41, που είναι ειδικά για ανθρώπους με φωτοευαισθησία.
- Εάν έχετε φωνοφοβία (ευαισθησία στον ήχο), αποφύγετε τη συνεχή χρήση ωτοασπίδων. Οι περισσότερες ωτοασπίδες επιδεινώνουν τη δυσανεξία στον ήχο. Περιορίστε τη χρήση τους σε δραστηριότητες, όπου τα επίπεδα ήχου υπερβαίνουν τα όρια ασφαλείας, όπως κατά τη χρήση ενός χλοοκοπτικού. Εάν η ευαισθησία σας στον ήχο είναι σοβαρή, εξετάστε το ενδεχόμενο να συμβουλευτείτε έναν ακουολόγο ο οποίος μπορεί να συστήσει θεραπεία επανεκπαίδευσης εμβοών ή ηχοθεραπεία.
- Πολλοί άνθρωποι δεν γνωρίζουν πολλά για την αιθουσαία ημικρανία, επομένως μπορεί να χρειαστεί να εκπαιδεύσετε την οικογένειά σας και τους φίλους σας, σχετικά με το νόσημα αυτό. Ενημερώστε τους, εάν υπάρχουν συγκεκριμένα πράγματα που μπορούν να κάνουν για να σας υποστηρίξουν, όπως να σας βοηθήσουν να αποφύγετε συγκεκριμένους διατροφικούς παράγοντες.
- Η κατανόηση μιας ασθένειας μπορεί να σας βοηθήσει να την αντιμετωπίσετε. Μπορεί να σας φανεί χρήσιμο να μάθετε όσα περισσότερα μπορείτε για την αιθουσαία ημικρανία.
- Μερικοί άνθρωποι βρίσκουν χρήσιμο να συνδέονται με άλλους που έχουν την ίδια πάθηση. Οι ομάδες υποστήριξης, είτε διαδικτυακά είτε με ιδία παρουσία, μπορούν να σας βοηθήσουν να μοιραστείτε πληροφορίες και συμβουλές και να σας διαβεβαιώσουν ότι δεν είστε μόνοι.
Τι να περιμένουμε στο μέλλον;
Απαιτείται περαιτέρω μελέτη για τις διαφορετικές μορφές ημικρανίας, συμπεριλαμβανομένων των χρόνιων και των επίμονων μορφών. Υπάρχει ακόμη πολύς δρόμος για να μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά και οριστικά την αιθουσαία ημικρανία. Η γνώση μας όμως γύρω από το νόσημα αυτό έχει αυξηθεί τα τελευταία 5 έως 10 χρόνια και οι προοπτικές για καλύτερες θεραπευτικές επιλογές είναι ελπιδοφόρες.
Γεώργιος Κωνσταντινίδης MD, PhD, MRCS(Glasg), DOHNS(Glasg)
“Η ισορροπία μπορεί να
επιστρέψει στη ζωή σας”
Επικοινωνήστε μαζί μας για να κλείσετε ένα ραντεβού σήμερα.