Αμφοτερόπλευρη αιθουσαία υπολειτουργία (αιθουσοπάθεια)

Τι είναι;
Η αμφοτερόπλευρη αιθουσοπάθεια είναι βλάβη του αιθουσαίου συστήματος και στις δύο πλευρές του πάσχοντα. Το αιθουσαίο σύστημα είναι το σύστημα του σώματος που μας βοηθά να ισορροπούμε.
Πρόκειται για μία συνήθη αιτία προβλημάτων ισορροπίας και πτώσεων, ειδικά σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας. Σε μια μελέτη, τα άτομα που έπασχαν από αμφοτερόπλευρη αιθουσοπάθεια είχαν 31 φορές περισσότερες πιθανότητες να πέσουν και 1 στους 4 είπε ότι είχε πρόσφατα τραυματιστεί σε πτώση. Ένα από τα συμπτώματα που μπορεί να προκληθούν είναι θολή όραση, όταν το άτομο κινείται. Τα προβλήματα χειροτερεύουν στο σκοτάδι ή όταν το άτομο περπατά σε ανώμαλο έδαφος.
Η κοινωνία Bárány, ένας διεθνής οργανισμός για την έρευνα του αιθουσαίου συστήματος, δημοσίευσε την ταξινόμηση της αμφοτερόπλευρης αιθουσοπάθειας το 2017. Ορισμένες πτυχές του συνδρόμου περιγράφηκαν για πρώτη φορά ήδη από το 1882.
Η νόσος μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τόσο την εργασία όσο και την καθημερινότητα των ανθρώπων. Για παράδειγμα, πολλοί ασθενείς αλλάζουν τις οδηγικές τους συνήθειες για να αναπληρώσουν τα προβλήματα ισορροπίας και όρασης. Εξίσου δύσκολη μπορεί επίσης να είναι η συμμετοχή σε αθλήματα ή η μετακίνηση τη νύχτα.
Δεν είναι σαφές πόσα άτομα ακριβώς πάσχουν από αυτό το πρόβλημα, αλλά μια εκτίμηση είναι ότι η συχνότητα της νόσου στον ενήλικο πληθυσμό είναι 28/100.000. Το πρόβλημα γίνεται πιο κοινό όσο μεγαλώνουμε, αφού έως και το 85% των ατόμων ηλικίας 80 ετών και άνω έχουν κάποια αιθουσαία προβλήματα. Η νόσος είναι λιγότερο συχνή στα παιδιά, αλλά πολλά παιδιά με νευροαισθητήρια απώλεια ακοής μπορεί επίσης να πάσχουν από αμφοτερόπλευρη αιθουσοπάθεια.
Μερικοί ασθενείς αναρρώνουν πλήρως, ενώ για άλλους η κατάσταση είναι μόνιμη. Κάποιοι πάσχοντες εμφανίζουν μεγαλύτερη βλάβη από άλλους, ενώ κάποιοι άλλοι μπορεί να έχουν μεγαλύτερη βλάβη στη μία πλευρά, σε σχέση με την άλλη. Τα άτομα με αμφοτερόπλευρη αιθουσοπάθεια μπορεί παράλληλα να εμφανίζουν και απώλεια ακοής.
Αίτια
Πολλά διαφορετικά πράγματα μπορούν να βλάψουν το εσωτερικό αυτί, όπως:
- Φάρμακα (αντιβιοτικά, αντινεοπλασματικά κλπ.)
- Νόσος Ménière και στα δύο αυτιά
- Ακουστικό νευρίνωμα και στα δύο αυτιά ή χειρουργική επέμβαση για τη θεραπεία του ακουστικού νευρινώματος
- Μια κατάσταση που ονομάζεται νευροϊνωμάτωση τύπου 2, η οποία είναι μια κοινή αιτία ακουστικών νευρινωμάτων
- Μηνιγγίτιδα
- Αυτοάνοσα νοσήματα, συμπεριλαμβανομένης της αυτοάνοσης νόσου του εσωτερικού αυτιού
- Σαρκοείδωση, μια ασθένεια που προκαλεί φλεγμονή και διογκώσεις σε διάφορα μέρη του σώματος
- Ορισμένα συγγενή (παρόντα κατά τη γέννηση) νοσήματα
- Καταστάσεις γνωστές ως νευροεκφυλιστικές διαταραχές, οι οποίες προκαλούν σταδιακή απώλεια της λειτουργίας ή θάνατο των νευρικών κυττάρων, στον εγκέφαλο
- Μια πάθηση που ονομάζεται σύνδρομο CANVAS
- Ιδιοπαθής (δεν είναι σαφές τι προκάλεσε το πρόβλημα)
Πώς η νόσος επηρεάζει την ισορροπία και την όραση
Όταν το αιθουσαίο σύστημα δεν λειτουργεί σωστά, το αντίστοιχο σύστημα του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνο για την ισορροπία λαμβάνει λιγότερες ή καθόλου πληροφορίες από το αιθουσαίο σύστημα.
Αυτό μπορεί να προκαλέσει ζάλη και αστάθεια, ειδικά εάν τα άλλα μέρη του σώματος που συμβάλλουν στην αίσθηση της ισορροπίας (το οπτικό και το ιδιοδεκτικό σύστημα) δεν μπορούν να αναπληρώσουν τις πληροφορίες που λείπουν. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο τα άτομα που πάσχουν έχουν μεγαλύτερο πρόβλημα όταν είναι σκοτάδι ή όταν περπατούν σε ανώμαλο έδαφος:
- Όταν είναι σκοτάδι, ο εγκέφαλος δεν μπορεί να λάβει πληροφορίες ισορροπίας από το οπτικό σύστημα, επομένως είναι πιο δύσκολο να ισορροπήσει.
- Όταν το έδαφος είναι ανώμαλο, το ιδιοδεκτικό σύστημα δεν μπορεί να στείλει αξιόπιστες πληροφορίες στον εγκέφαλο, γεγονός που επίσης δυσκολεύει την ισορροπία και το περπάτημα.
Η αμφοτερόπλευρη βλάβη του αιθουσαίου συστήματος μπορεί επίσης να προκαλέσει ταλαντοψία, την αίσθηση δηλαδή ότι τα αντικείμενα στο οπτικό μας πεδίο αναπηδούν. Αυτό συμβαίνει επειδή το εσωτερικό αυτί δεν στέλνει πληροφορίες που απαιτούνται για τη σωστή λειτουργία του αιθουσο-οφθαλμικού αντανακλαστικό (VOR). Το VOR είναι υπεύθυνο για τη σταθεροποίηση των ματιών, όταν το κεφάλι κινείται.
Συμπτώματα
Ισορροπία και κίνδυνος πτώσης
Οι ασθενείς με αμφοτερόπλευρη αιθουσαία υπολειτουργία παρουσιάζουν κυρίως προβλήματα με την ισορροπία και την βάδισή τους. Κατά τη διάρκεια της οξείας φάσης, μπορεί να αισθάνονται εκτός ισορροπίας, ακόμη και όταν είναι ξαπλωμένοι ή καθισμένοι. Συνήθως όμως, τα προβλήματα ισορροπίας τους γίνονται εμφανή μόνο όταν στέκονται ή περπατούν. Έτσι, οι ασθενείς που είναι κατάκοιτοι, όπως εκείνοι που αναπτύσσουν τη νόσο μετά τη λήψη ενός αιθουσαιο-τοξικού φαρμάκου όπως η γενταμυκίνη, συχνά δεν γνωρίζουν ότι έχουν πρόβλημα ισορροπίας, μέχρι να σηκωθούν από το κρεβάτι. Τυπικά, αυτοί οι ασθενείς έχουν υποβληθεί σε θεραπεία με το ωτοτοξικό φάρμακο, λόγω σοβαρής λοίμωξης. Συχνά, είναι εξασθενημένα άτομα και τα προβλήματα ισορροπίας τους αρχικά αποδίδονται σε αδυναμία. Άλλοι ασθενείς, όπως αυτοί με προοδευτική απώλεια, μπορεί να μην παρατηρήσουν τη σταδιακή επιδείνωση της ισορροπίας τους, έως ότου φτάσει σε ένα κρίσιμο σημείο και αρχίσουν να πέφτουν.
Ακόμη και όταν επιτευχθεί πλήρης αντιστάθμιση της απώλειας της αιθουσαίας λειτουργίας, τα προβλήματα ισορροπίας θα παραμείνουν. Αν και τα άλλα αισθητήρια και κινητικά συστήματα βοηθούν στην αντιστάθμιση της αιθουσαίας απώλειας, αυτά τα συστήματα δεν μπορούν να υποκαταστήσουν πλήρως την απώλεια της αιθουσαίας λειτουργίας. Η επίτευξη ισορροπίας κατά τη βάδιση απαιτεί τη συνδυασμένη χρήση τουλάχιστον δύο από τις τρεις αισθητηριακές ενδείξεις (οπτική, αιθουσαία, σωματοαισθητήρια). Οι ασθενείς που δεν έχουν αιθουσαία λειτουργία, επομένως, θα έχουν δυσκολία, όταν είτε τα οπτικά είτε τα σωματοαισθητηριακά ερεθίσματα είναι σημαντικά μειωμένα (π.χ. περπάτημα στο σκοτάδι). Αν και η ισορροπία μπορεί να είναι κακή, δεν είναι γνωστό ποια είναι η πραγματική συχνότητα πτώσης για τους ασθενείς με αμφοτερόπλευρη αιθουσοπάθεια. Μια μελέτη ανέφερε ότι το 70% των ασθενών κάτω των 65 ετών ανέφεραν πτώσεις που σχετίζονταν με την αμφοτερόπλευρη υπολειτουργία των λαβυρίνθων τους και το 58% των ατόμων ηλικίας 65 έως 74 ετών. Και στις δύο περιπτώσεις η συχνότητα των πτώσεων ξεπέρασε το ποσοστό πτώσης των υγιών ατόμων της ίδιας ηλικίας. Είναι ενδιαφέρον ότι οι ασθενείς ηλικίας 75 ετών και άνω είχαν χαμηλότερο ποσοστό πτώσης από ότι τα υγιή άτομα. Αυτό αποδόθηκε στη χρήση βοηθητικών συσκευών και στο περιορισμένο επίπεδο δραστηριότητας. Οι περισσότεροι ασθενείς είναι σε θέση να αποτρέψουν τις πτώσεις, παρά το γεγονός ότι μπορεί να παραπατούν ή να σκοντάφτουν περιστασιακά. Ωστόσο, ακόμη και μετά από μια θεραπεία αποκατάστασης του αιθουσαίου συστήματος και της ισορροπίας, το 20% έως 30% των ασθενών εξακολουθούν να διατρέχουν κίνδυνο πτώσης, όταν πάρουν εξιτήριο.
Ταλαντοψία
Ένα άλλο πρόβλημα για τους ασθενείς με αμφοτερόπλευρη αιθουσαία υπολειτουργία είναι η θόλωση της όρασης, που εμφανίζεται κατά τις κινήσεις της κεφαλής. Σχεδόν το 70% όλων των ασθενών παραπονιούνται για ταλαντοψία, ακόμη και μετά από μια θεραπεία ασκήσεων σταθεροποίησης του βλέμματος. Το φαινόμενο είναι πιο έντονο σε ασθενείς με απουσία λειτουργίας τόσο του κάτω όσο και του άνω αιθουσαίου νεύρου. Εκτός από το υποκειμενικό σύμπτωμα της θόλωσης της όρασης με την κίνηση, οι ασθενείς έχουν επίσης τεκμηριωμένη μείωση της οπτικής οξύτητας κατά τις κινήσεις της κεφαλής.
Αρχικά, η απώλεια της αιθουσαίας λειτουργίας οδηγεί σε μείωση της οπτικής οξύτητας, ακόμη και όταν ο ασθενής είναι ακίνητος, εάν το κεφάλι δεν στηρίζεται, και ακόμη και μετά από επιτυχημένη αντιρρόπηση της αιθουσαίας δυσλειτουργίας, ορισμένοι ασθενείς λένε ότι αντικείμενα που βρίσκονται μακριά δίνουν την εντύπωση πως αναπηδούν. Αυτό το θάμπωμα της όρασης ή ταλαντοψία, αυξάνεται με ακανόνιστες ή απρόβλεπτες κινήσεις του κεφαλιού, όπως αυτές που δημιουργούνται κατά το περπάτημα. Ως αποτέλεσμα, οι ασθενείς μπορεί να μην μπορούν να διαβάσουν τα σήματα του δρόμου ή να αναγνωρίσουν τα πρόσωπα των ανθρώπων καθώς περπατούν ή μπορεί να δυσκολεύονται να δουν καθαρά, ενώ βρίσκονται σε ένα κινούμενο αυτοκίνητο. Η σοβαρή ταλαντοψία μπορεί επίσης να επηρεάσει την ικανότητα του πάσχοντος να στέκεται όρθιος, επειδή η μειωμένη οπτική οξύτητα στερεί την ικανότητα να χρησιμοποιούμε οπτικά ερεθίσματα για σταθεροποίηση.
Αίσθηση αστάθειας και ζάλης
Οι ασθενείς συχνά παραπονιούνται για μια αίσθηση ότι βρίσκονται «εκτός ισορροπίας», που δεν σχετίζεται απαραίτητα με τη δυσκολία τους να διατηρήσουν την όρθια στάση. Αυτό το συναίσθημα μειώνεται ή εξαφανίζεται όταν το άτομο είναι ξαπλωμένο ή κάθεται με το κεφάλι στηριγμένο. Αυξάνεται όμως δραματικά, όταν το άτομο κινείται. Αν και η αστάθεια μπορεί να μειωθεί ως αποτέλεσμα της διαδικασίας της αντιρρόπησης, για ένα σημαντικό ποσοστό των ασθενών παραμένει ένα σοβαρό και εξουθενωτικό πρόβλημα. Μπορεί να οδηγήσει σε μειωμένη σωματική δραστηριότητα, κοινωνική απομόνωση και κατάθλιψη. Μια άλλη ανησυχητική αίσθηση που περιγράφεται πιο αόριστα από ασθενείς, με όρους όπως «ζαλίζομαι» και «αίσθηση του ότι χάνομαι» και ενισχύεται επίσης από την κίνηση του κεφαλιού, επιμένει στο 60% όλων των ασθενών. Αυτή η ζάλη, που προκαλείται από την κίνηση του κεφαλιού, επιδεινώνεται από επαναλαμβανόμενες κινήσεις του κεφαλιού και μπορεί να κάνει τους ασθενείς να αποφεύγουν γενικά την κίνηση.
Κακή φυσική κατάσταση
Η κακή φυσική κατάσταση μπορεί να είναι σημαντικό πρόβλημα για ασθενείς με αμφοτερόπλευρη αιθουσοπάθεια. Αυτό μπορεί να προκληθεί άμεσα, από ένα μειωμένο επίπεδο δραστηριότητας, λόγω του φόβου του ασθενούς να πέσει, ή λόγω της αυξημένης ζάλης που εμφανίζεται με την κίνηση. Είναι ιδιαίτερα ένα πρόβλημα για ασθενείς των οποίων η απώλεια αιθουσαίας λειτουργίας είναι δευτερογενής και οφείλεται για παράδειγμα σε ωτοτοξικά φάρμακα. Αυτοί οι ασθενείς είναι ήδη εξασθενημένοι λόγω σοβαρής λοίμωξης. Πολλοί ασθενείς σε περιτοναϊκή κάθαρση, για παράδειγμα, αναπτύσσουν λοιμώξεις που αντιμετωπίζονται με γενταμυκίνη, ένα αντιβιοτικό που ανήκει στις αμινογλυκοσίδες και είναι τοξικό για τον λαβύρινθο.
Διάγνωση
Η διάγνωση γίνεται από ειδικό Ωτορινολαρυγγολόγο. Προηγείται λήψη πλήρους ιατρικού ιστορικού και ακολουθεί ενδελεχής κλινική εξέταση.
Μπορεί επίσης να απαιτηθούν πρόσθετες διαγνωστικές εξετάσεις όπως:
- Δοκιμασίες αιθουσαίας λειτουργίας
- Τεστ ακοής
- Δοκιμασίες ισορροπίας
Θεραπεία
Υπάρχουν 4 βασικοί άξονες στους οποίους κινούμαστε θεραπευτικά:
- Αποφυγή καταστάσεων που θα μπορούσαν να είναι επικίνδυνες ή θα μπορούσαν να επιδεινώσουν τα συμπτώματά, όπως η οδήγηση και το περπάτημα σε ανώμαλο έδαφος ή τη νύχτα
- Θεραπεία αιθουσαίας αποκατάστασης, η οποία μπορεί να βελτιώσει τα συμπτώματα, να βοηθήσει να τα αντιμετωπίσουμε καλύτερα και να μάθουμε να χρησιμοποιούμε την όραση και την ιδιοδεκτικότητα πιο αποτελεσματικά
- Θεραπεία της υποκείμενης αιτίας της αμφοτερόπλευρης αιθουσοπάθειας, εάν είναι δυνατόν
- Αποφυγή πραγμάτων και καταστάσεων που μπορεί να επιδεινώσουν τη βλάβη
Εάν τα συμπτώματα είναι πολύ σοβαρά, οι ασθενείς μπορεί να χρειαστεί να χρησιμοποιούν συσκευές όπως περπατούρες, πατερίτσες, μπαστούνια ή αναπηρικά καροτσάκια, ειδικά για τους πρώτους 3 έως 6 μήνες.
Θεραπεία αιθουσαίας αποκατάστασης
Η θεραπεία αιθουσαίας αποκατάστασης είναι ένας τύπος θεραπείας που βασίζεται στην άσκηση. Στόχος του είναι να βοηθήσει τον εγκέφαλό να μάθει ξανά πώς να ισορροπεί και πώς να ανταποκρίνεται σε σήματα από το οπτικό, αιθουσαίο και ιδιοδεκτικό σύστημα ή πώς να αντισταθμίζει την απώλεια κάποιων προσαγωγών ερεθισμάτων. Ένας φυσιοθεραπευτής μπορεί να σας βοηθήσει να θέσετε στόχους θεραπείας και να σχεδιάσετε ένα κατάλληλο πρόγραμμα.
Η αιθουσαία αποκατάσταση μπορεί να περιλαμβάνει:
- Ασκήσεις εξοικείωσης, που βοηθούν με συμπτώματα που παρουσιάζονται με τις κινήσεις της κεφαλής
- Ασκήσεις σταθεροποίησης του βλέμματος, που βοηθούν στην εστίαση του βλέμματος, ενώ το κεφάλι κινείται
- Ασκήσεις ισορροπίας, συμπεριλαμβανομένων ασκήσεων ενδυνάμωσης
- Ασκήσεις βάδισης
- Ασκήσεις υποκατατάστασης, που διδάσκουν πώς να χρησιμοποιείται το οπτικό και ιδιοδεκτικό σύστημα ισορροπίας πιο αποτελεσματικά, ώστε να αντισταθμιστεί το έλλειμμα της αιθουσαίας λειτουργίας
Πρόληψη
Είναι καλό, εάν είναι δυνατόν, να αποφευχθεί η λήψη ωτοτοξικών φαρμάκων που θα μπορούσαν να επιδεινώσουν την αιθουσαία βλάβη. Τέτοια φάρμακα είναι:
- Αμινογλυκοσιδικά αντιβιοτικά, όπως η γενταμυκίνη, η στρεπτομυκίνη και η τομπραμυκίνη
- Ερυθρομυκίνη, επίσης αντιβιοτικό
- Σισπλατίνη, ένα φάρμακο χημειοθεραπείας
- Διουρητικά αγγύλης, όπως η φουροσεμίδη και το αιθακρυνικό οξύ
- Φάρμακα που σχετίζονται με την κινίνη (ανθελονοσιακά, κατά δηλαδή της ελονοσίας)
Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να είναι σημαντικό να ληφθεί ένα από αυτά τα φάρμακα. Αλλά θα πρέπει τότε να ενημερωθεί ο θεράπων ιατρός, αν ο ασθενής πάσχει από αμφοτερόπλευρη αιθουσοπάθεια. Είναι σημαντικό, αν είναι εφικτό, να συνταγογραφείται ένα διαφορετικό φάρμακο, που δεν θα προκαλέσει αιθουσαία βλάβη.
Υπάρχουν επίσης φάρμακα που καταστέλλουν το αιθουσαίο σύστημα και μπορεί να επιδεινώσουν προσωρινά τη ζάλη. Είναι καλή ιδέα να αποφευχθεί η λήψη αυτών των φαρμάκων, εάν αυτό είναι εφικτό:
- Ασπιρίνη και άλλα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα
- Φάρμακα κατά της ναυτίας, όπως διμενυδρινάτη
- Ορισμένα αντικαταθλιπτικά φάρμακα
- Βενζοδιαζεπίνες
- Αναστολείς διαύλων ασβεστίου, όπως η βεραπαμίλη
Τι να περιμένουμε στο μέλλον;
Σε κάποιους ασθενείς, ανάλογα με την αιτία του προβλήματος, η αιθουσαία λειτουργία μπορεί να παρουσιάζει διακυμάνσεις ή να βελτιωθεί. Σε άλλες περιπτώσεις, με την κατάλληλη θεραπεία αποκατάστασης, οι άνθρωποι μπορούν να μάθουν να αντισταθμίζουν την ελλιπή αιθουσαία λειτουργία και τα συμπτώματά τους βελτιώνονται. Τα άτομα που διαγιγνώσκονται και αντιμετωπίζονται νωρίτερα φαίνεται να αναρρώνουν γρηγορότερα και καλύτερα. Η ανάρρωση όμως είναι αργή και μπορεί να διαρκέσει έως και 2 χρόνια.
Οι επιστήμονες μελετούν πολλές νέες θεραπείες όπως:
- Συσκευές που ενημερώνουν με ήχο ή δόνηση, αν ο ασθενής γέρνει ή ταλαντεύεται
- Προσθετικές συσκευές, που λειτουργούν σαν ένα τεχνητό αιθουσαίο σύστημα και στέλνουν ηλεκτρικά σήματα στο αιθουσαίο νεύρο
- Μεθόδους ανάπλασης των κατεστραμμένων κυττάρων, στο εσωτερικό αυτί
Οι επιστήμονες αναζητούν επίσης τρόπους πρόληψης βλαβών που σχετίζονται με τη φαρμακευτική αγωγή και πρόβλεψης των ασθενών που μπορεί να εμφανίσουν μία τέτοια ανεπιθύμητη ενέργεια.
Γεώργιος Κωνσταντινίδης MD, PhD, MRCS(Glasg), DOHNS(Glasg)
“Η ισορροπία μπορεί να
επιστρέψει στη ζωή σας”
Επικοινωνήστε μαζί μας για να κλείσετε ένα ραντεβού σήμερα.