
Δυναμικές δοκιμασίες ιλίγγου θέσεως και θεραπευτικοί χειρισμοί
Εισαγωγή
Οι δοκιμασίες αυτές μας δίνουν τη δυνατότητα να διαγνώσουμε τον καλοήθη παροξυσμικό ίλιγγο θέσεως.
Στόχος των δοκιμασιών αυτών είναι να ανιχνεύσουν νυσταγμό που προκαλείται από δυναμικές αλλαγές στον προσανατολισμό του σώματος του ασθενούς ως προς την βαρύτητα και έτσι να διαγνώσουν ίλιγγο θέσεως. Υπάρχουν διαφορετικές δοκιμασίες για την διάγνωση ιλίγγου θέσεως που προκαλείται από τον πρόσθιο/οπίσθιο ημικύκλιο σωλήνα ή τον οριζόντιο.
Δυναμική δοκιμασία Dix-Hallpike
Ελέγχει τον πρόσθιο και οπίσθιο ημικύκλιο σωλήνα, καταγράφοντας τις οφθαλμικές κινήσεις κατά τη διάρκεια του χειρισμού. Ο ασθενής βρίσκεται σε καθιστή θέση. Το κεφάλι στρέφεται κατά 45 μοίρες προς τα δεξιά ή τα αριστερά, ανάλογα με την πλευρά που αξιολογείται. Ο ασθενής ξαπλώνει γρήγορα προς τα πίσω, με το κεφάλι να κρέμεται ελαφρώς ως προς την άκρη του κρεβατιού. Ο εξεταστής στηρίζει με τα χέρια του το κεφάλι του εξεταζόμενου. Ακολουθεί καταγραφή των οφθαλμικών κινήσεων για χρονικό διάστημα 20 δευτερολέπτων τουλάχιστον. Αν εμφανιστεί νυσταγμός, οι οφθαλμικές κινήσεις καταγράφονται έως ότου αυτός υποχωρήσει. Ο ασθενής, επαναφέρεται στην καθιστή θέση και οι οφθαλμικές κινήσεις καταγράφονται κατά τη διάρκεια της επαναφοράς.
Δυναμική δοκιμασία Hallpike-Stenger
Είναι παρόμοια με την Dix-Hallpike, εδώ όμως περιλαμβάνεται μία πρόσθετη θέση. Όταν ο ασθενής ξαπλώνει γρήγορα προς τα πίσω, το κεφάλι, ενώ κρέμεται στην άκρη του κρεβατιού, δεν στρέφεται, αλλά παραμένει στο κέντρο, με τον εξεταζόμενο να κοιτάζει ευθεία.
Τροποποιημένη δυναμική δοκιμασία Dix-Hallpike
Είναι χρήσιμη όταν ο εξεταζόμενος έχει περιορισμούς ως προς το εύρος της κίνησης ή υπάρχουν άλλα προβλήματα που εμποδίζουν την εκτέλεση της Dix-Hallpike. Ανιχνεύει επίσης την παρουσία ιλίγγου θέσεως από τον πρόσθιο ή τον οπίσθιο ημικύκλιο σωλήνα. Ο εξεταζόμενος είναι σε καθιστή θέση. Το κεφάλι στρέφεται κατά 45 μοίρες προς την αντίθετη πλευρά από αυτή του πάσχοντος αυτιού. Ο ασθενής ξαπλώνει στα πλάγια, προς την πλευρά του πάσχοντος αυτιού, ενώ το κεφάλι στρέφεται κατά 30 μοίρες προς την αντίθετη πλευρά
Δυναμική δοκιμασία για τον οριζόντιο ημικύκλιο σωλήνα (roll test)
Αξιολογεί τη λειτουργία του οριζόντιου ημικυκλίου σωλήνα. Ο ασθενής βρίσκεται σε ύπτια θέση με το κεφάλι στραμμένο προς τα πάνω, σε γωνία 30 μοιρών. Στη συνέχεια, το κεφάλι στρέφεται γρήγορα κατά 55 μοίρες ή όσο μπορεί να στρίψει, αριστερά ή δεξιά, ανάλογα με την πλευρά που εξετάζεται. Το κεφάλι του ασθενούς υποστηρίζεται από τον εξεταζόμενο. Γίνεται και πάλι καταγραφή των οφθαλμικών κινήσεων και αναζήτηση νυσταγμού, για διάστημα τουλάχιστον 20 δευτερολέπτων και μέχρι να υποχωρήσει ο νυσταγμός. Ο ασθενής επαναφέρεται στην ύπτια θέση και οι οφθαλμικές κινήσεις καταγράφονται και πάλι μέχρι που να υποχωρήσει ο νυσταγμός.
Αποτελέσματα της εξέτασης
Στην περίπτωση παθολογικών αποτελεσμάτων, ενδεικτικών δυσλειτουργίας του περιφερικού αιθουσαίου συστήματος και πιο συγκεκριμένα καλοήθους παροξυσμικού ιλίγγου θέσεως, παρατηρείται νυσταγμός, που εκλύεται με την αλλαγή της θέσεως της κεφαλής, συνήθως καθυστερημένος ως προς την έναρξη και ο οποίος υποχωρεί μετά από σύντομο χρονικό διάστημα. Η διεύθυνση του νυσταγμού μπορεί να αναστραφεί κατά την έγερση του ασθενούς από την ύπτια στην καθιστή θέση. Αν η εξέταση επαναληφθεί άμεσα, ο νυσταγμός είναι λιγότερο έντονος. Στην περίπτωση ιλίγγου θέσεως που οφείλεται στον πρόσθιο ή τον οπίσθιο ημικύκλιο σωλήνα, ο νυσταγμός είναι περιστροφικός. Αν αντίθετα οφείλεται στον οριζόντιο ημικύκλιο σωλήνα (λιγότερο συχνός), ο νυσταγμός είναι οριζόντιος. Συνήθως, στην περίπτωση του ιλίγγου θέσεως, η διαταραχή είναι μονόπλευρη.
Θεραπευτικοί χειρισμοί
Οι θεραπευτικοί χειρισμοί αποτελούν τη θεραπεία του ιλίγγου θέσεως. Στόχος της θεραπείας είναι η επανατοποθέτηση της ωτοκονίας που αποσπάστηκε και βρίσκεται εντός του ημικύκλιου σωλήνα (καναλολιθίαση) ή έχει προσκολληθεί στο τελικό κυπέλλιο (κυπελλολιθίαση). Η ωτοκονία μεταφέρεται πίσω στο ελλειπτικό κυστίδιο από το οποίο αποσπάστηκε αρχικά, μέσω μεταβολών του προσανατολισμού του σώματος και του κεφαλιού ως προς τη βαρύτητα. Οι θεραπευτικοί χειρισμοί είναι διαφορετικοί, ανάλογα με τον ημικύκλιο σωλήνα που πάσχει.
Χειρισμός επανατοποθέτησης της ωτοκονίας (Epley)
Χρησιμοποιείται για τη θεραπεία του ιλίγγου θέσεως που οφείλεται στον πρόσθιο ή τον οπίσθιο ημικύκλιο σωλήνα. Ο ασθενής βρίσκεται αρχικά σε καθιστή θέση. Το κεφάλι στρέφεται κατά 45 μοίρες προς την πάσχουσα πλευρά. Στη συνέχεια, ο ασθενής ξαπλώνει σε ύπτια θέση, με το κεφάλι να κρέμεται ελαφρώς ως προς την άκρη του κρεβατιού. Το επόμενο βήμα, είναι στροφή του κεφαλιού κατά 90 μοίρες, προς την αντίθετη κατεύθυνση. Συνεχίζοντας προς την ίδια κατεύθυνση, τόσο το κεφάλι όσο και το σώμα στρέφονται άλλες 90 μοίρες. Τέλος, ο ασθενής επανέρχεται σε καθιστή θέση, με το κεφάλι να κοιτά στην ευθεία. Καθ’ όλη τη διάρκεια του θεραπευτικού χειρισμού καταγράφονται οι κινήσεις των ματιών, μέχρι τουλάχιστον να υποχωρήσει ο νυσταγμός που μπορεί να παρουσιαστεί.
Χειρισμός Semont
Χρησιμοποιείται για τη θεραπεία του ιλίγγου θέσεως που οφείλεται στον πρόσθιο ή τον οπίσθιο ημικύκλιο σωλήνα. Ο ασθενής βρίσκεται αρχικά σε καθιστή θέση. Το κεφάλι στρέφεται σε γωνία 45 μοιρών αντίθετα προς την πάσχουσα πλευρά και ο ασθενής ξαπλώνει στην πάσχουσα πλευρά. Στη συνέχεια, ο ασθενής ξαπλώνει στην αντίθετη πλευρά, ενώ το κεφάλι διατηρεί τον προσανατολισμό του, με αποτέλεσμα να είναι πλέον στραμμένο κατά 45 μοίρες προς τα κάτω.
Χειρισμός Lempert (BBQ Roll)
Χρησιμοποιείται για τη θεραπεία του ιλίγγου θέσεως που οφείλεται στον οριζόντιο ημικύκλιο σωλήνα. Ο ασθενής ξεκινά σε ύπτια θέση με το κεφάλι στραμμένο κατά 90 μοίρες προς την πάσχουσα πλευρά. Στη συνέχεια το κεφάλι έρχεται στην ουδέτερη θέση και σε κάμψη 30 μοιρών ως προς τον κορμό. Στο επόμενο βήμα τόσο το σώμα όσο και το κεφάλι στρέφονται κατά 90 μοίρες προς την υγιή πλευρά. Μετά, ο ασθενής μπαίνει σε πρηνή θέση και στηρίζεται στους αγκώνες του, ενώ το κεφάλι κοιτά προς τα κάτω. Ο θεράπων υποστηρίζει το κεφάλι του ασθενούς και το διατηρεί σε σχετική κάμψη. Τέλος, ο ασθενής στρέφει ξανά σώμα και κεφάλι προς την πάσχουσα πλευρά.
Πλεονεκτήματα της χρήσης του συστήματος ICS Impulse κατά την εκτέλεση των χειρισμών
Η χρησιμοποίηση ενός συστήματος όπως το ICS Impulse, που διαθέτουμε στην κλινική μας, έχει συγκεκριμένα πλεονεκτήματα, τόσο κατά την εκτέλεση των διαγνωστικών δοκιμασιών όσο και κατά την εκτέλεση των θεραπευτικών χειρισμών.
Το σύστημα μας δίνει τη δυνατότητα καταγραφής και απεικόνισης της θέσης του κεφαλιού, σε πραγματικό χρόνο, μέσω ειδικού αισθητήρα της κεφαλής, που βρίσκεται τοποθετημένος στα ειδικά γυαλιά. Η απεικόνιση γίνεται με τη βοήθεια ενός τρισδιάστατου γραφικού μοντέλου του κεφαλιού. Η δυνατότητα αυτή του συστήματος επιτρέπει στον εξεταστή να τοποθετεί το κεφάλι του ασθενούς με ακρίβεια στη σωστή θέση για τη διενέργεια των δοκιμασιών και των χειρισμών.
Ένα παράδειγμα διαγνωστικής δοκιμασίες και θεραπευτικού χειρισμού με τη χρήση του τρισδιάστατου μοντέλου δίνεται παραπάνω. Οι ημικύκλιοι σωλήνες που ελέγχονται είναι με πράσινο χρώμα (στη συγκεκριμένη εξέταση ο πρόσθιος και ο οπίσθιος). Καθώς εκτελείται ο χειρισμός η μπλε τελεία μετακινείται μαζί με το κεφάλι. Ανάλογα με τη δοκιμασία ή τον χειρισμό που εκτελείται κάθε θέση που πρέπει να λαμβάνεται, χαρακτηρίζεται από έναν αριθμό και απεικονίζεται με μία μπλε κάθετη γραμμή. Ο εξεταστής μετακινεί το κεφάλι, ώστε η μπλε τελεία να λαμβάνει διαδοχικά τις αριθμημένες θέσεις, που αναπαριστώνται από τις μπλε κάθετες γραμμές.
Επιπλέον, το σύστημα ανιχνεύει αυτόματα την εμφάνιση νυσταγμού και μετράει την ταχύτητα της βραδείας φάσης (SPV).
Η κόκκινη γραμμή αντιστοιχεί στην κίνηση των ματιών στο οριζόντιο επίπεδο και η μωβ στο κάθετο. Η τιμή της SPV λαμβάνει πράσινο χρώμα, όταν ο νυσταγμός είναι σχετικά σταθερός και συνεπώς υπάρχει μεγάλη πιθανότητα η τιμή που απεικονίζεται να είναι αξιόπιστη. Αντίθετα, απεικονίζεται με πορτοκαλί χρώμα όταν η τιμή είναι λιγότερο αξιόπιστη και ο νυσταγμός λιγότερο πιθανό να είναι πραγματικός.
Επιπρόσθετα, μετριέται η ταχύτητα μετακίνησης του κεφαλιού και έτσι ο εξεταστής γνωρίζει εάν μετακινεί τον ασθενή με την απαιτούμενη ταχύτητα μεταξύ των διαφορετικών θέσεων, κατά την εκτέλεση των χειρισμών.
Τέλος, οι οφθαλμικές κινήσεις καταγράφονται διαρκώς μέσω της βιντεοκάμερας των ειδικών γυαλιών. Έτσι τόσο ο εξεταστής όσο και ο εξεταζόμενος μπορούν να παρακολουθήσουν το βίντεο της εξέτασης σε επανάληψη. Αυτό μειώνει την ανάγκη επανάληψης της εξέτασης, γλυτώνει τον ασθενή από την ταλαιπωρία του να υποβληθεί ξανά σε μία εξέταση που μπορεί να του προκαλέσει δυσφορία και δίνει τη δυνατότητα στο εξεταστή να εξηγήσει καλύτερα στον ασθενή τη νόσο και τα συμπτώματα που αυτή προκαλεί.