Υπερακουσία

Η υπερακουσία είναι μια σπάνια διαταραχή της ακοής, κατά την οποία οι ήχοι που οι άλλοι αντιλαμβάνονται ως φυσιολογικούς ακούγονται δυσάρεστα - και συχνά αφόρητα - δυνατοί. Περιγράφεται επίσης, ως μειωμένη ανοχή στον ήχο. Τα άτομα με φυσιολογική ακοή βιώνουν ένα εύρος ήχων με διαφορετικό βαθμό έντασης. Αντίθετα, τα άτομα με υπερακουσία βιώνουν τον ήχο με την ένταση του ήχου ρυθμισμένη πολύ ψηλά.

Μερικά παραδείγματα κοινών ήχων στην καθημερινή ζωή που μπορεί να φαίνονται ανυπόφοροι σε κάποιον με υπερακουσία περιλαμβάνουν:

• Ανθρώπους που συνομιλούν.
• Μια μηχανή αυτοκινήτου που λειτουργεί.
• Νερό που τρέχει στον νεροχύτη της κουζίνας.
• Λειτουργία ηλεκτρικών οικιακών συσκευών.
• Κάποιος που γυρίζει τις σελίδες ενός βιβλίου ή μιας εφημερίδας.
• Άλλους, κατά κοινή ομολογία, ήπιους ήχους.

Η εμπειρία αυτή μπορεί να επιβαρύνει την ψυχική σας υγεία, προκαλώντας σας ευερεθιστότητα και άγχος. Η υπερακουσία μπορεί να επηρεάσει και την κοινωνική σας ζωή. Ορισμένα άτομα με υπερακουσία αποφεύγουν τις κοινωνικές συναναστροφές για να μειώσουν τον κίνδυνο να βιώσουν έντονη ηχηρότητα.

Η υπερακουσία συχνά συνοδεύει εμβοές, μια κατάσταση που συνηθέστατα συνδέεται με απώλεια ακοής και περιλαμβάνει ήχους που χτυπούν, σφυρίζουν, κάνουν κλικ ή βρυχώνται στα αυτιά σας. Παρόλα αυτά, δεν περιλαμβάνουν όλες οι περιπτώσεις υπερακουσίας εμβοές ή απώλεια ακοής.

Πόσο συχνή είναι η υπερακουσία;

Υπάρχουν ακόμη πολλά που δεν γνωρίζουν οι γιατροί για την υπερακουσία, συμπεριλαμβανομένου του πόσο συχνή είναι. Οι ερευνητές εκτιμούν ότι 3,2% έως 17,1% των παιδιών και των εφήβων έχουν υπερακουσία, ενώ το εύρος για τους ενήλικες είναι από 8% έως 15,2%.

Ωστόσο, είναι δύσκολο να γνωρίζουμε με βεβαιότητα πόσο συχνή είναι. Τα άτομα με υπερακουσία περιγράφουν τα συμπτώματά τους με διαφορετικό τρόπο, με βάση τις μοναδικές τους εμπειρίες. Επίσης, δεν υπάρχει ένας μοναδικός, ευρέως αποδεκτός τρόπος, για την εξέταση ή τη μέτρηση της υπερακουσίας.

Ποια είναι τα συμπτώματα της υπερακουσίας;

Με την υπερακουσία, μπορεί να βιώνετε ήχους που άλλοι άνθρωποι θεωρούν φυσιολογικούς ως δυσάρεστους, αφόρητα δυνατούς, επώδυνους ή ακόμη και τρομακτικούς. Η ένταση του ήχου μπορεί να είναι ελαφρώς ενοχλητική ή τόσο έντονη που σας κάνει να παλεύετε με την ισορροπία σας ή να εμφανίζετε κρίσεις.

Άλλα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Κουδούνισμα στα αυτιά σας.
• Πόνο στο αυτί.
• Ένα αίσθημα πληρότητας ή πίεσης στα αυτιά σας (παρόμοιο με αυτό που νιώθετε όταν βρίσκεστε σε αεροπλάνο).

Αυτά τα συμπτώματα μπορεί να επηρεάσουν αρνητικά την ψυχική σας υγεία και την κοινωνική σας ζωή. Η συνεχής εμπειρία του να αισθάνεστε ότι κατακλύζεστε από έντονους, δυσάρεστους ήχους μπορεί να οδηγήσει σε:

• Άγχος.
• Κατάθλιψη.
• Προβλήματα κοινωνικών σχέσεων.
• Κοινωνική απομόνωση και αποφυγή.

Τα συμπτώματα μπορεί να ενταθούν εάν αισθάνεστε αγχωμένοι ή κουρασμένοι ή εάν προβλέπετε ότι πρέπει να υπάρξετε και να λειτουργήσετε σε χώρους που φοβάστε ότι οι ήχοι θα είναι δυσάρεστα δυνατοί.

Τι προκαλεί την υπερακουσία;

Οι ερευνητές εξακολουθούν να προσπαθούν να κατανοήσουν τι προκαλεί την υπερακουσία. Είναι πιθανό ότι οι δομές στον εγκέφαλό σας, που ελέγχουν τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνεστε την ηχητική διέγερση, κάνουν τους ήχους να φαίνονται πιο δυνατοί. Με την υπερακουσία, ο εγκέφαλός σας αντιλαμβάνεται τους ήχους ως δυνατούς, ανεξάρτητα από τη συχνότητά τους - ή αν ο ήχος ανήκει στη χαμηλή (όπως το βουητό του κεραυνού), στη μεσαία (όπως η ανθρώπινη ομιλία) ή στην υψηλή περιοχή συχνοτήτων (όπως μια σειρήνα ή ένα σφύριγμα).

Υπάρχουν διάφορες θεωρίες. Είναι πιθανό ότι βλάβη σε τμήματα του ακουστικού νεύρου σας προκαλεί υπερακουσία. Το ακουστικό σας νεύρο μεταφέρει ηχητικά σήματα από το εσωτερικό σας αυτί στον εγκέφαλό, ώστε να μπορείτε να ακούτε. Μια άλλη θεωρία είναι ότι βλάβη στο νεύρο του προσώπου προκαλεί υπερακουσία. Το νεύρο του προσώπου ελέγχει τον μυ του αναβολέα, ο οποίος ρυθμίζει την ένταση του ήχου στο αυτί. Πολλές παθήσεις που σχετίζονται με υπερακουσία (παράλυση Bell, σύνδρομο Ramsay Hunt και νόσος του Lyme) περιλαμβάνουν βλάβη του προσωπικού νεύρου.

Παρόλα αυτά, δεν υπάρχει μία και μοναδική αιτία που να εξηγεί όλες τις περιπτώσεις υπερακούσιας. Αντίθετα, αυτή φαίνεται να σχετίζεται με πολλαπλούς πιθανούς παράγοντες και καταστάσεις που συμβάλλουν.

Στους παράγοντες που συμβάλλουν περιλαμβάνονται:

Μακροχρόνια έκθεση σε δυνατούς θορύβους: Η υπερακουσία είναι πιο συχνή σε άτομα που εκτίθενται σε δυνατή μουσική για μεγάλα χρονικά διαστήματα, όπως οι ροκ μουσικοί ή ανθρώπους που εργάζονται σε περιβάλλοντα με πολύ θόρυβο, όπως οι εργάτες οικοδομών.

Ξαφνική έκθεση σε δυνατούς θορύβους: Μερικοί άνθρωποι με υπερακουσία την αναπτύσσουν μετά από έκθεσή τους σε ξαφνικό, δυνατό θόρυβο, όπως ένας πυροβολισμός ή πυροτεχνήματα.

Η υπερακουσία συχνά συνοδεύει καταστάσεις όπως οι εμβοές (έως και 86% των ατόμων) και το σύνδρομο Williams (έως και 90% των ατόμων). Σχεδόν τα μισά από τα άτομα που διαγιγνώσκονται με υπερακουσία έχουν επίσης μια διαταραχή από την ψυχική σφαίρα, όπως είναι η αγχώδης διαταραχή ή η κατάθλιψη.

Οι καταστάσεις που σχετίζονται με την υπερακουσία περιλαμβάνουν:

• Άγχος.
• Αυτισμός.
• Παράλυση Bell.
• Κατάθλιψη.
• Σύνδρομο Down.
• Λοιμώξεις του αυτιού (μέση ωτίτιδα).
• Τραυματισμός στο κεφάλι.
• Νόσος του Lyme.
• Νόσος του Ménière.
• Ημικρανίες.
• Διαταραχή μετατραυματικού στρες.
• Σύνδρομο Ramsay Hunt.
• Σύνδρομο άνω ημικυκλίου σωλήνα.
• Σύνδρομο κροταφογναθικής άρθρωσης.
• Εμβοές.
• Σύνδρομο Williams.

Μερικοί άνθρωποι αναπτύσσουν συμπτώματα υπερακουσίας μετά από χειρουργική επέμβαση ή ως αντίδραση σε κάποιο φάρμακο.

Πώς γίνεται η διάγνωση της υπερακουσίας;

Η διάγνωση μπορεί να είναι δύσκολη επειδή δεν είναι όλοι οι γιατροί εξοικειωμένοι με την υπερακουσία. Μπορεί να χρειαστεί να επισκεφθείτε έναν ειδικό ωτορινολαρυγγολόγο ή/και έναν ακουολόγο για να σας βοηθήσει να εντοπίσετε το πρόβλημα.

Η διάγνωση μπορεί να περιλαμβάνει:

Ιατρικό ιστορικό: Ο γιατρός θα εξετάσει αν συνυπάρχουν παράγοντες κινδύνου για την εκδήλωση υπερακουσίας, όπως θέματα συμπεριφορικής υγείας (συμπεριλαμβανομένου του άγχους ή της κατάθλιψης), έκθεση σε δυνατούς ήχους ή βλάβη της ακοής σας.

Εξέταση: Θα αναζητήσουν δομικά προβλήματα στο αυτί σας που μπορεί να σχετίζονται με την υπερακουσία σας. Μπορεί να πραγματοποιήσουν εξετάσεις για να δουν πώς κινείται το τύμπανό σας, όπως η τυμπανομετρία. Μπορεί να εξετάσουν τα κρανιακά σας νεύρα για να δουν αν υπάρχουν προβλήματα με τη λειτουργία του προσωπικού σας νεύρου.

Τεστ ακοής: Θα πραγματοποιήσουν τεστ ακοής για να προσδιορίσουν τα επίπεδα ακοής σας. Μπορεί επίσης να αξιολογήσουν το επίπεδο δυσφορίας σας ως προς την ένταση του ήχου ή LDL (Loudness Discomfort Level). Το LDL δείχνει σε ποια επίπεδα αντιλαμβάνεστε τον θόρυβο ως δυσάρεστα δυνατό. Ο γιατρός μπορεί επίσης να σας ζητήσει να συμπληρώσετε ένα ερωτηματολόγιο σχετικά με την ακοή σας για να αξιολογήσει πόσο σοβαρή είναι η εμπειρία της υπερακουσία σας. Αυτές οι ερωτήσεις μπορούν να δείξουν τον βαθμό που η υπερακουσία παρεμβαίνει στην καθημερινή σας ζωή.

Ο γιατρός σας μπορεί επίσης να ζητήσει απεικονιστικές εξετάσεις, εάν υποπτεύεται ότι η υπερακουσία σας οφείλεται σε ανατομικό πρόβλημα, όπως παράλυση του προσωπικού νεύρου. Μπορεί επίσης να παραγγείλει εργαστηριακές εξετάσεις, εάν υποπτεύεται ότι η υπερακουσία σας σχετίζεται με μια πάθηση, όπως η νόσος του Lyme.

Πώς αντιμετωπίζεται η υπερακουσία;

Δεν υπάρχει μια αιτιολογική θεραπεία για την υπερακουσία. Αντ' αυτού, οι θεραπείες συνήθως εστιάζουν στη μείωση των σωματικών συμπτωμάτων και τη διδασκαλία στρατηγικών αντιμετώπισης του ψυχικού στρες που προκαλεί η υπερακουσία. Οι θεραπείες περιλαμβάνουν:

Ηχοθεραπεία: Ο στόχος είναι να σας εκθέσουμε σταδιακά (και με ασφάλεια) σε προοδευτικά πιο δυνατούς ήχους μέχρι η ηχητική εμπειρία να γίνει πιο διαχειρίσιμη. Αρχικά, ακούτε ήχους που βρίσκονται σε ένα άνετο επίπεδο χαμηλής έντασης. Σταδιακά, η ένταση αυξάνεται, ώστε να συνηθίσετε σε πιο δυνατούς ήχους σε διάστημα μερικών εβδομάδων.

Γνωστική συμπεριφορική θεραπεία (CBT): Η CBT διδάσκει πώς να αντιμετωπίζετε το άγχος και τα αρνητικά συναισθήματα που σχετίζονται με τους δυνατούς ήχους. Μειώνει το φόβο και το άγχος που σχετίζονται με την υπερακουσία. Μελέτες έχουν δείξει ότι η CBT αυξάνει τα επίπεδα έντασης του ήχου στα οποία εκδηλώνεται δυσφορία (LDL) σε άτομα με υπερακουσία.

Θεραπεία επανεκπαίδευσης εμβοών (TRT): Η TRT συνήθως εφαρμόζεται ως θεραπεία εμβοών, αλλά μπορεί επίσης να θεραπεύσει την υπερακουσία. Η TRT περιλαμβάνει την εκπαίδευση των ατόμων σχετικά με την κατάστασή τους και την παροχή συμβουλών και ηχοθεραπείας. Με την TRT, ακούτε συγκεκριμένες ηχητικές συχνότητες που ονομάζονται "ροζ θόρυβος" μέσω ειδικών ακουστικών, και οι οποίες ανακουφίζουν από το δυσάρεστο αίσθημα της υπερακουσίας. Ο ροζ θόρυβος είναι παρόμοιος με τον ήχο της βροχής ή του ανέμου. Ο ροζ θόρυβος δημιουργεί ένα  προβλέψιμο ηχητικό περιβάλλον που ηρεμεί τον πάσχοντα, έτσι ώστε οι θόρυβοι που διαφορετικά θα μπορούσατε να βιώσετε ως ενοχλητικούς να μην είναι τόσο δυσάρεστοι.

Χειρουργική επέμβαση: Ο γιατρός μπορεί να πραγματοποιήσει μια ενίσχυση της στρογγύλης και της ωοειδούς θυρίδας για την αντιμετώπιση της υπερακουσίας που σχετίζεται με την παράλυση του προσωπικού νεύρου. Η χειρουργική επέμβαση χρησιμοποιεί ιστό πίσω από το αυτί σας για να στηρίξει τα οστά στο εσωτερικό αυτί σας (οστάρια) που βοηθούν στη ρύθμιση της έντασης του ήχου. Αυτή η χειρουργική επέμβαση βελτιώνει την LDL.

Μπορεί να θεραπευτεί η υπερακουσία;

Όπως έχει ήδη αναφερθεί, δεν υπάρχει αιτιολογική θεραπεία για την υπερακουσία, αλλά ανάλογα με το τι την προκαλεί, τα συμπτώματά σας μπορεί να βελτιωθούν με την πάροδο του χρόνου. Για παράδειγμα, η υπερακουσία μετά από χειρουργική επέμβαση συνήθως εξαφανίζεται μόλις περάσει αρκετός χρόνος μετά την επέμβαση. Τα άτομα με νόσο του Ménière μπορεί να παρατηρήσουν βελτίωση, εάν η νόσος υποχωρήσει.

Τι μπορώ να περιμένω αν πάσχω από υπερακουσία;

Οι γιατροί και οι ιατρικοί ερευνητές εξακολουθούν να μελετούν τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της υπερακουσίας. Για πολλούς ανθρώπους, η υπερακουσία είναι μια μακροχρόνια κατάσταση που μαθαίνουν να διαχειρίζονται με τη θεραπεία. Άλλοι βιώνουν ανακούφιση από τα συμπτώματα μετά από χειρουργική επέμβαση ή μόλις επιλυθεί η υποκείμενη πάθηση.

Πότε πρέπει να επισκεφθώ τον ΩΡΛ ιατρό μου;

Πολλοί άνθρωποι με συμπτώματα υπερακουσίας ξεκινούν προσπαθώντας να «πνίξουν» τους ήχους γύρω τους με ωτοασπίδες ή ακουστικά. Μπορεί να αποφεύγουν τις κοινωνικές συναναστροφές. Αλλά αυτές οι επιλογές μπορεί να επιδεινώσουν τα συμπτώματα. Τα άτομα που φορούν ακουστικά ή ωτοασπίδες μπορεί να βιώνουν τον ήχο ακόμη πιο έντονα μόλις τα αφαιρέσουν, και η κοινωνική απομόνωση μπορεί να οδηγήσει σε (ή να επιδεινώσει) προβλήματα όπως το άγχος και η κατάθλιψη.

Μην προσπαθείτε να διαχειριστείτε τα συμπτώματα μόνοι σας. Αντ' αυτού, επισκεφθείτε έναν ΩΡΛ ιατρό, εάν αντιμετωπίζετε συμπτώματα υπερακουσίας. Μπορεί να χρειαστεί λίγος χρόνος για να εντοπίσετε τι είναι πιθανό να προκαλεί το πρόβλημα, αλλά υπάρχουν θεραπείες που μπορούν να βοηθήσουν.

Είναι η υπερακουσία ψυχική ασθένεια;

Όχι, η υπερακουσία δεν αποτελεί ψυχική ασθένεια. Η υπερακουσία είναι μια διαταραχή της ακοής που συνήθως συνδέεται με προβλήματα ψυχικής υγείας, όπως το άγχος και η κατάθλιψη. Το να ζείτε με δυσφορία που χαρακτηρίζει την υπερακουσία μπορεί να επηρεάσει την ψυχική σας υγεία. Το άγχος για την αντιμετώπιση του ενοχλητικού ήχου και η απομόνωση στον εαυτό σας μπορεί να επιδεινώσουν τα συμπτώματα της υπερακουσίας.