Ανατομία του έσω αυτιού (λαβυρίνθου)

Ανατομία του έσω αυτιού

Το ανθρώπινο έσω αυτί (λαβύρινθος) αποτελείται από δύο τμήματα, ένα υπεύθυνο για την ακοή, που ονομάζεται κοχλίας, και ένα υπεύθυνο για την ισορροπία, το περιφερικό αιθουσαίο σύστημα. Ο όρος περιφερικό αναφέρεται στο ότι το σύστημα αυτό βρίσκεται εκτός του εγκεφάλου. Το περιφερικό αιθουσαίο σύστημα αποστέλλει πληροφορίες στον εγκέφαλο.

Το αιθουσαίο σύστημα, σε κάθε αυτί, αποτελείται από ένα πολύπλοκο σύστημα θαλάμων και καναλιών, εντός του οστέινου κρανίου. Εντός αυτών, υπάρχουν κυστίδια που ονομάζονται σφαιρικό και ελλειπτικό και σωλήνες που ονομάζονται ημικύκλιοι σωλήνες. Οι σχηματισμοί αυτοί περιέχουν ένα υγρό που ονομάζεται ενδόλεμφος. Γύρω από το εξωτερικό των κυστιδίων και των ημικύκλιων σωλήνων υπάρχει ένα διαφορετικό υγρό που ονομάζεται περίλεμφος. Και τα δύο παραπάνω υγρά έχουν ακριβή, αλλά διαφορετική χημική σύσταση. Ο μηχανισμός που ελέγχει τη σύσταση και την ποσότητα των υγρών αυτών είναι πολύ σημαντικός για τη σωστή λειτουργία του έσω ωτός.

Το ελλειπτικό κυστίδιο έχει ωοειδές και πεπλατυσμένο σχήμα, ενώ στο έξω τοίχωμά του φέρει μία ωοειδή πάχυνση, την ακουστική κηλίδα του ελλειπτικού κυστιδίου. Το σφαιρικό κυστίδιο έχει σχήμα σφαιρικό και στο έσω τοίχωμά του φέρει μία πάχυνση, την ακουστική κηλίδα του σφαιρικού κυστιδίου. Οι ακουστικές κηλίδες είναι αισθητηριακά όργανα της ισορροπίας και αντιδρούν σε ερεθίσματα της βαρύτητας καθώς και σε αλλαγές της γραμμικής ταχύτητας της κεφαλής (γραμμική επιτάχυνση και επιβράδυνση).

Κάθε ημικύκλιος σωλήνα είναι διατεταγμένος σε διαφορετικό επίπεδο στον χώρο. Είναι τοποθετημένοι κάθετα μεταξύ τους και κάθετα σε σχέση με τους ημικύκλιους σωλήνες του άλλου αυτιού. Κάθε ένας από τους τρεις ημικύκλιους σωλήνες έχει δύο άκρα, εκ των οποίων το ένα είναι διογκωμένο και ονομάζεται λήκυθος, ενώ το άλλο δεν είναι διογκωμένο. Τα μη διογκωμένα άκρα του οπισθίου και του άνω ημικυκλίου σωλήνα συγχωνεύονται και σχηματίζουν το κοινό στέλεχος. Σε κάθε λήκυθο, υπάρχει μία επιμήκης έπαρση του βλεννογγόνου, που προβάλλει από το έδαφος της ληκύθου, και καλείται ακουστική ακρολοφία. Η ακουστική ακρολοφία είναι αισθητηριακό όργανο της ισορροπίας και αντιδρά στις αλλαγές της γωνιακής ταχύτητας της κεφαλής (γωνιακή επιτάχυνση και επιβράδυνση).

Κίνηση και ισορροπία

Με την κίνηση της κεφαλής, υπό γωνία και σε επίπεδο όπου είναι διατεταγμένος ένας κάθετος ημικύκλιος σωλήνας, η ενδόλεμφος εντός του σωλήνα, λόγω αδράνειας, μένει πίσω. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να διεγείρονται τα αισθητηριακά κύτταρα εντός της ακουστικής ακρολοφίας και να αποστέλλονται ερεθίσματα κίνησης στον εγκέφαλο.

Όταν το περιφερικό αιθουσαίο σύστημα και στις δύο πλευρές του κεφαλιού λειτουργεί σωστά, αποστέλλονται συμμετρικά ερεθίσματα στον εγκέφαλο. Σε απάντηση των ερεθισμάτων που προέρχονται από το περιφερικό αιθουσαίο σύστημα, ο εγκέφαλος στέλνει οδηγίες στα μάτια και τους μύες του σώματος, ώστε να διατηρηθεί η καθαρή όραση και η ισορροπία, κατά την κίνηση και τις αλλαγές της στάσης του σώματος.

Γλωσσάριο όρων σχετικών με την ανατομία του αυτιού:

• Καναλολιθίαση: Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία παθογένεσης του καλοήθους παροξυσμικού ιλίγγου θέσεως, ελεύθερα πλέοντα συγκρίματα ωτοκονίας, εντός του ημικύκλιου σωλήνα, προκαλούν βραχέα επεισόδια ιλίγγου, όταν μετακινούνται εντός του σωλήνα.
• Κεντρικό αιθουσαίο σύστημα: τμήματα του κεντρικού νευρικού συστήματος (εγκέφαλος και στέλεχος) που επεξεργάζονται πληροφορίες προερχόμενες από το περιφερικό αιθουσαίο σύστημα σχετικές με ισορροπία και χωρικό προσανατολισμό.
• Κοχλίας: Τμήμα του έσω ωτός, υπεύθυνο για την ακοή.
• Κοχλιακό εμφύτευμα: μία προσθετική συσκευή, που σε αντίθεση με τα ακουστικά βαρηκοΐας, τα οποία ενισχύουν τον ήχο, παρακάμπτει το έξω, μέσο και έσω αυτί, διεγείροντας απευθείας τις νευρικές ίνες του ακουστικού νεύρου.
• Βαρηκοΐα αγωγιμότητας: Βαρηκοΐα που δημιουργείται από διαταραχές του έξω ή μέσου ωτός. Στην περίπτωση αυτή, διαταράσσεται η μετάδοση του ήχου από το έξω και μέσο αυτί προς το εσωτερικό αυτί.
• Κυπελλιολιθίαση: παραλλαγή του καλοήθους παροξυσμικού ιλίγγου θέσεως, κατά την οποία τα συγκρίματα ωτοκονίας επικάθονται στο τελικό κυπέλλιο
• Ενδόλεμφος: το υγρό εντός των ημικυκλίων σωλήνων και της αίθουσας (σφαιρικό και ελλειπτικό κυστίδιο).
• Ευσταχιανή σάλπιγγα: συνδέει το μέσo αυτί με τον ρινοφάρυγγα. Εξισώνει τις πιέσεις στις δύο πλευρές του τυμπανικού υμένα.
• Λαβύρινθος: πολύπλοκο σύστημα θαλάμων και καναλιών, εντός του έσω ωτός. Περιλαμβάνει τμήματα τόσο του ακουστικού συστήματος, όσο και του συστήματος ισορροπίας.
• Λαβυρινθίτιδα: φλεγμονή του λαβυρίνθου.
• Μέσο ους: κοιλότητα γεμάτη με αέρα, περιέχει τα ακουστικά οστάρια και την τυμπανική μεμβράνη. Ο ρόλος του είναι η μεταφορά ηχητικής ενέργειας από το έξω αυτί στον κοχλία του έσω ωτός.
• Μικτού τύπου βαρηκοΐα: βαρηκοΐα που προκαλείται από διαταραχή τόσο στον μηχανισμό αγωγής του ήχου όσο και στο νευροαισθητηριακό κομμάτι της λειτουργίας της ακοής.
• Νυσταγμός: ακούσια κίνηση των οφθαλμών, κατά την οποία εναλλάσσεται μία γρήγορη με μία αργή κίνηση των ματιών.
• Ακουστικά οστάρια (σφύρα, άκμονας, αναβολέας): μικρά οστάρια, εντός του μέσω ωτός. Μεταφέρουν τον ήχο από το τύμπανο στην ωοειδή θυρίδα του έσω ωτός.
• Ωτόλιθοι: κρύσταλλοι ανθρακικού ασβεστίου, βρίσκονται εντός του σφαιρικού και ελλειπτικού κυστιδίου. Απόσπαση από τη θέση τους μπορεί να οδηγήσει σε ίλιγγο θέσεως.
• Ωοειδής θυρίδα: ωοειδούς σχήματος άνοιγμα του μέσω ωτός προς το έσω ους, που καλύπτεται από μεμβράνη. Η βάση του αναβολέα προσφύεται στην ωοειδή θυρίδα.
• Περίλεμφος: το υγρό που γεμίζει τον χώρο μεταξύ υμενώδους (ημικύκλιοι σωλήνες και αίθουσα) και οστέινου λαβυρίνου.
• Περιφερικό αιθουσαίο σύστημα: τμήματα του έσω ωτός υπεύθυνα για τη διατήρηση της ισορροπίας και τον χωρικό προσανατολισμό. Αποτελείται από τους ημικύκλιους σωλήνες και την αίθουσα (σφαιρικό και ελλειπτικό κυστίδιο). Ο όρος περιφερικό το διαχωρίζει από το κεντρικό αιθουσαίο σύστημα (εγκέφαλος).
• Περιλεμφικό συρίγγιο: παθολογικό άνοιγμα που επιτρέπει τη διαφυγή περίλεμφου από το έσω αυτί στο μέσο αυτί.
• Πτερύγιο ωτός: το εξωτερικό, ορατό τμήμα του αυτιού. Η κύρια λειτουργία του είναι η μεταφορά ήχου προς το μέσο ους.
• Στρογγύλη θυρίδα: στρογγυλό άνοιγμα του μέσου ωτός προς το έσω, που καλύπτεται από μεμβράνη,
• Σφαιρικό κυστίδιο: οργανίδιο της αίθουσας, περιέχει ωτόλιθους. Διεγείρεται από κάθετες κινήσεις της κεφαλής.
• Νευροαισθητηριακή απώλεια ακοής: Βαρηκοΐα που προκαλείται από διαταραχές του κοχλία ή/και του ακουστικού νεύρου ή/και των ανώτερων νευρικών οδών, που οδηγούν από τον κοχλία προς τον εγκέφαλο.
• Κροταφικό οστό: τμήμα του κρανίου, εντός του οποίου περιέχονται τα ανατομικά στοιχεία του έσω ωτός.
• Εμβοές: θόρυβος στα αυτιά ή το κεφάλι, χωρίς να υπάρχει αντικειμενική πηγή παραγωγής του θορύβου.
• Τυμπανική μεμβράνη ή τύμπανο: διαχωρίζει το έξω από το μέσο ους.
• Ελλειπτικό κυστίδιο: οργανίδιο του έσω ωτός, περιέχει ωτόλιθους. Διεγείρεται από πρόσθια, οπίσθια και πλευρική κίνηση της κεφαλής.
• Ίλιγγος: αίσθηση κίνησης (του δικού μας σώματος ή του περιβάλλοντος) που δεν συμβαίνει ή συμβαίνει με διαφορετικό τρόπο από αυτόν που γίνεται αντιληπτός.
• Αιθουσοκοχλιακό νεύρο: το νεύρο που μεταφέρει πληροφορίες από το έσω αυτί στον εγκέφαλο. Ονομάζεται επίσης στατικοακουστικό νεύρο ή 8^η εγκεφαλική συζυγία.